Od dnia 1 sierpnia 2018 roku w budynku głównym Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej oglądać można ekspozycję prac Stanisława Jakubowskiego.

W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku, kiedy Polska kroczyła ku suwerenności, bardzo silne były poszukiwania pierwotnej kultury narodu. Nie tej przyniesionej wraz z chrześcijaństwem, lecz tej zakorzenionej głębiej, a zachowanej i przekazywanej w zwyczajach ludowych – kultury słowiańskiej. W sztuce objawiało się to zamiłowaniem do ornamentów i zdobień zapożyczonych z przedmiotów etnicznych. Sięgano również do baśniowej mitologii bogów dawnych Słowian.

Obok znanych Bożków Słowiańskich Zofii Stryjeńskiej z 1918 roku, autorem teki ilustrującej rodzimy „Olimp” był m.in. Stanisław Jakubowski, który w 1919 roku wydał Bogów Słowian (Mitologia słowiańska). Kilka lat wcześniej wykonał cykl niezwykle dekoracyjnych gwaszy, które od 1918 roku znajdują się w zbiorach przemyskiego muzeum. Na ekspozycji pragniemy przypomnieć zarówno pochodzące z teki złocisto-czarno-białe drzeworyty jak i wielobarwne gwasze.

***

Stanisław Jakubowski (1885-1964), malarz, grafik, pedagog, urodzony w Kosowie, k. Kołomyi, wykształcony m.in. w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, z Przemyślem związany był od 1912 roku, gdzie początkowo pracował jako nauczyciel rysunku i malarstwa w gimnazjum. Osiadłszy w grodzie nad Sanem aktywnie angażował się w życie społeczne i kulturalne miasta. Był czynnym członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a także jednym z twórców pierwszych ekspozycji muzealnych, których częścią były również jego prace. Od 1917 roku został włączony do zarządu TPN i pełnił funkcję kustosza muzeum, zajmując się także konserwacją eksponatów, szczególnie malarstwa i grafiki.

Jakubowski był wielkim patriotą i ogromną wagę przykładał do poznania kulturowych korzeni swojego narodu. Stąd w pracach, nie tylko graficznych, ale również malarskich (akwarele, gwasze, oleje) podejmował tematykę starosłowiańską. Wiedzę czerpał z dostępnych źródeł pisanych (kroniki: Thietmara, Burckhardta, literatura polska, rosyjska i ukraińska), ze znanych słowiańskich baśni, legend, swojskich zwyczajów i obrzędowości ludowej. Działał również na polu archeologii, lecz tylko jako amator.

Stanisław Jakubowski obficie czerpał ze znanych sobie motywów ludowych, które łączył z upodobaniem do symboliki, romantycznym nastrojem i dekoracyjną stylizacją, tak charakterystyczną dla sztuki młodopolskiej.

Z ukochania tego, co nasze, co słowiańskie, z ukochania praojców naszych, ich wiary, zwyczajów i obyczajów, z ukochania ludu naszego, u którego przetrwały te błękitne kwiaty niezapominajek wiary Prasłowian – powstało to skromne dzieło, które niechaj idzie w Słowiańszczyznę, i niechaj będzie jednym nowym ogniwem tego ukutego przed wiekami łańcucha, co spaja silnym węzłem wszystkich braci Słowian (…). Tak Stanisław Jakubowski napisał we wstępie do teki drzeworytów Bogowie Słowian (Mitologia Słowiańska), wydanej w Przemyślu w 1919 roku.

Wystawę oglądać można od 1 do 31 sierpnia 2018 roku w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej, pl. Berka Joselewicza 1.

Katarzyna Winiarska