Niniejszy spis prezentuje wydawnictwa należące niegdyś do rodziny Osińskich, a więc przede wszystkim do Kazimierza Marii (właściwie Mariana) Osińskiego jednego z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Tadeusza Osińskiego, Janiny Osińskiej, Hanny (Anny) Osińskiej. Wśród druków oczywiście największą część stanowią te związane w jakiś sposób z osobą Kazimierza Osińskiego. Są to pieczątki własnościowe, nalepki, podpisy i dedykacje dla niego. Publikacje zamieszczone w spisie pochodzą prawdopodobnie ze wspomnianej biblioteki, która wchodziła w skład muzeum prowadzonego przez towarzystwo. W sprawozdaniu TPN za lata 1909-1911 widnieje zapis, iż  Kazimierz i Tadeusz przekazali w darze 1148 dzieł w 1477 tomach, zebranych w przeciągu lat 15 od roku 1896-1911. Prawdopodobnie są to książki opatrzone pieczątkami: Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu oraz Biblioteka Osińskich, Biblioteka T. K. Osińskich, Architekt Kazimierz M. Osiński. Oprócz znaków proweniencyjnych w postaci pieczątek, w książkach możemy znaleźć nieliczne, aczkolwiek, ciekawe dedykacje autorów publikacji dla Kazimierza Marii Osińskiego. Z 1920 roku pochodzi dedykacja od Nikodema Pajzderskiego, historyka sztuki, m.in. kustosza Muzeum Czartoryskich na Zamku w Gołuchowie, autora Przewodnika po Gołuchowie, który w 1919 roku objął urząd Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Dedykacja brzmi: P. Osińskiemu na pamiątkę Poznań 8/I 20 autor. Na innym wydawnictwie także przewodniku muzealnym (Przewodnik po zbiorach przedhistorycznych Muzeum im. Mielżyńskich) Józefa Kostrzewskiego związanego z Poznaniem, profesora uniwersyteckiego, archeologa, członka Akademii Umiejętności w Krakowie oraz Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, znajduje się dedykacja: Wielm. P. Architektowi Kazimierzowi Osińskiemu z wyrazami prawdziwego poważania od autora 30.VIII.2?. Niestety dokładny rok jest nieczytelny, jednak wskazuje na lata 20. XX. Józef Kostrzewski był twórcą Polskiego Towarzystwa Prehistorycznego, które powstało w tym czasie. Książkę podarował Osińskiemu także Stanisław Rospond, językoznawca, członek Ligi Polsko-Jugosławiańskiej, są to wspomnienia z pobytu w Jugosławii w latach 1931-33 (Wielce Szanownemu Panu Dyr. K. Osińskiemu z wyrazami prawdziwego uznania ofiaruje autor Kraków, 2/VII 938). Warto wspomnieć, iż Stanisław był bratankiem biskupa krakowskiego, także Stanisława Rosponda. To wydawnictwo wydrukowano w Miejscu Piastowym nakładem Towarzystwa św. Michała Archanioła. Najciekawszym wpisem, ze względu na powiązania osoby autora z Przemyślem, jest notatka Mateusza Miesesa (Wielmożnemu Panu Inżynierowi Kazimierzowi Osińskiemu z wyrazami wysokiego szacunku 14/IV1933 Mateusz Mieses) – urodzony i związany z Przemyślem, żydowskiego pochodzenia, autor wielu prac związanych z tematyką żydowską w języku polskim, hebrajskim i niemieckim, przewodniczący Związku Kupców Żydowskich w Przemyślu. Etyka żydowska a Europa to odbita z „Miesięcznika Żydowskiego” z 1933 roku.

Zbiór książek po Kazimierzu i Tadeuszu to głównie wydawnictwa o tematyce historycznej, krajoznawczej, pamiętniki i inne. Najstarszym jest starodruk z 1772 roku: Atlas Dziecinny czyli nowy sposob do nauczenia dzieci geografii, krotki, łatwy, y naydoskonalszy przez przyłączone nowey inwencyi XXIV. kart geograficznych z wykładem onychze : zawieraiący dokładnieysze opisanie Polski y Litwy tudziez naukę o sferze […], Warszawa 1772. Najwięcej książek pochodzi z końca XIX i początku XX wieku.

Kazimierz Osiński prenumerował także czasopisma przemyskie oraz z innych regionów. Można tu wymienić m.in. „Tygodnik Przemyski”, „Samoobronę”, „Głos Monarchisty” i wiele innych. Na przeznaczonym dla dzieci dwutygodniku „Płomyk” widnieje podpis Hanka (Anna) Osińska oraz adres Przemyśl, ul. Piotra Kmity 5. Prawdopodobnie chodzi o siostrę Kazimierza i Tadeusza.

W 1954 roku z powodów finansowych bibliotece Muzeum Ziemi Przemyskiej przekazano 802 vol. książek biblioteki TPN. Pod koniec lat 50. powstały pierwsze inwentarze zbiorów bibliotecznych Biblioteki Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej, gdzie wpisano niektóre z przedstawionych w niniejszym spisie druków (w latach 1957-1962).

Nie wszystkie znaki proweniencyjne należą do Kazimierza Osińskiego. Należy wspomnieć także jego brata Tadeusza, z którym podzielał pasję kolekcjonerską. Oprócz wspomnianych wspólnych pieczątek (Biblioteka Osińskich, Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich, Biblioteka T. K. Osińskich) pojawiają się także znaki własnościowe Tadeusza i jego żony Janiny pochodzące z czasów powojennych. Są to wydawnictwa encyklopedyczne, słowniki z lat 40. i 50. XX w. w języku niemieckim, francuskim i polskim oraz inne publikacje. Zasiliły one zbiory biblioteki muzealnej w 1999 roku. Tylko wybrane, najciekawsze, przedstawiono w spisie.

1. W. Chotkowski, Pamiętniki Józefa Siemaszki, Kraków 1885 (Biblioteka Osińskich).
2. H. Rzewuski, Pamiątki starego szlachcica litewskiego, t. 2, Warszawa 1900 (Biblioteka Osińskich).
3. H. Rzewuski, Pamiątki starego szlachcica litewskiego, t. 3, Warszawa 1900 (Biblioteka Osińskich).
4. É. Bard, Chińczycy u siebie, t. 1, Warszawa 1900 (Biblioteka Osińskich).
5. É. Bard, Chińczycy u siebie, t. 2, Warszawa 1900 (Biblioteka Osińskich).
6. A. Czołowski, O położeniu starego Halicza, Odb.: „Pamiętnik Drugiego Zjazdu Historyków Polskich”, Lwów 1890 (Biblioteka Osińskich).
7. H. Rzewuski, Pamiątki starego szlachcica litewskiego, t. 1, Warszawa 1900 (Biblioteka Osińskich).
8. A. Barowicz, Marcin „Lelewel” Borelowski rękodzielnik-pułkownik, Rzeszów 1923 (podpis Kaz. Osiński).
9. K. Kognowicki, Żywot Lwa Sapiehy : [z dzieła: „Życia Sapiehów i listy od monarchów, Książąt i różnych panujących do tychże pisane” – drukowane w Wilnie w dr.j.k.m. przy akademii 1790-1791 […] : przedrukowany naprzód w Zbiorze Mostowskiego 1805, a potem w Lipsku – staraniem Bobrowicza 1837 – między żywotami sławnych Polaków, Sanok 1855 (Biblioteka Osińskich).
10. J. Bołoz Antoniewicz, Katalog wystawy sztuki polskiej od roku 1764-1886, Lwów 1894 (Biblioteka Osińskich).
11. J. G. Krajewski, Tajne związki polityczne w Galicyi : (od r. 1833 do r. 1841) : według niewydanych źródeł rękopiśmiennych, oraz aktów sądowych i gubernialnych, Lwów 1903 (Biblioteka Osińskich).
12. K. Osiński, Wykopalisko w Budach Łańcuckich z epoki młodszego okresu Cesarstwa Rzymskiego, Odb.: „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu”, t. 3, 1922 (dedykacja).
13. A. Sapieha, Podróż po słowiańskich krajach Aleksandra księcia Sapiehy (w latach 1802gim i 1803cim), Sanok 1856 (Biblioteka Osińskich).
14. Der Grosse Duden : Rechtschreibung der deutschen Sprache und der Fremolwörter : nach den für das Deutsche Reich und die Schweiz gültigen amtlichen Regeln, Leipzig 1942 (Z książek Janiny i Tadeusza Osinskich).
15. F. L. K. Weigard, Deutsches Wörterbuch, Bd. 1, A-L, Giessen 1873 (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).
16. V. Tissot, Voyage au pays des Tziganes : (la Hongrie inconnue), Paris 1880 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
17. Kalendarz przemyski na rok pański 1900, Przemyśl 1899 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
18. Nowe miary i wagi, Przemyśl 1875 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
19. J. Kostrzewski, Przewodnik po zbiorach przedhistorycznych Muzeum im. Mielżyńskich, Poznań 1918 (Dedykacja autora dla Kazimierza Osińskiego).
20. S. Rospond, Jugosławja : (z teki podróżnika i obserwatora), Miejsce Piastowe 1935 (Dedykacja autora dla Kazimierza Osińskiego).
21. F. Piekosiński, Kamienie mikorzyńskie, Kraków 1895 (Architekt Kazimierz M. Osiński).
22. A. Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Przemyśl 1857 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
23. D. G. Szybiński, Atlas Dziecinny czyli nowy sposob do nauczenia dzieci geografii, krotki, łatwy, y naydoskonalszy przez przyłączone nowey inwencyi XXIV. kart geograficznych z wykładem onychze : zawieraiący dokładnieysze opisanie Polski y Litwy tudziez naukę o sferze […], Warszawa 1772 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
24. J. J. Muczkowski, Skałka, Kraków 1897 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
25. S. F. Klonowic, Ziemie Czerwonej Rusi (Roxolania), Złoczów [1913] (Biblioteka T. K. Osińskich).
26. S. Rachwał, Bruno Tepa, Lwów 1921 (Dedykacja autora dla Kazimierza Osińskiego).
27. Konstantin iz Ostrovice, Pamiętniki Janczara przed rokiem 1500 napisane, Sanok 1857 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich).
28. J.-P. Claris de Florian, Gonzalw z Korduby czyli Odzyskanie Grenady : z opisaniem historycznym Maurów, t. 1, Kraków 1804 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
29. J.-P. Claris de Florian, Gonzalw z Korduby czyli Odzyskanie Grenady : z opisaniem historycznym Maurów, t. 2, Kraków 1804 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
30. E. Müller, Żydzi w Krakowie w drugiej połowie XIV stulecia, Kraków 1906 (Architekt Kazimierz M. Osiński, Przemyśl).
31. W. Szukiewicz, Z wędrówek po Słowiańszczyźnie, Warszawa 1900 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
32. T. Trzciński, Riwiera – Korsyka : kartki z podróży, Warszawa 1900 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
33. A. Naruszewicz, Adama Naruszewicza historya narodu polskiego od początku chrześcianstwa, t. 4, Panowanie Piastów, Warszawa 1803 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
34. W. Sarna, Wizytki wilneńskie w Jaśle : kilka wspomnień na podstawie kroniki klasztornej, Przemyśl 1905 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
35. A. Martin, Deutsches Badewesen in vergangenen Tagen : nebst einem Beitrage zur Geschichte der deutschen Wasserheilkunde, Jena 1905 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
36. J. Białynia Chołodecki, Pięć lat w kraju niewoli : wspomnienia Sybiraka, Czerniowce 1893 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
37. Listy Jana III króla polskiego pisane do krolowy Maryi Kazimiry w ciągu wyprawy pod Wiedniem w roku 1683, Warszawa 1823 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
38. F. Boznański, Ostatnie marzenia starego huzara, t. 1, cz. 2, Galerya ze 120 obrazów charakterystycznych osób żyjących naszego społeczeństwa, Lwów 1848 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
39. J. Watulewicz, Herburtowie fulsztyńscy i kościół parafialny w Fulsztynie, Przemyśl 1904 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
40. R. Piotrowski, Przygody Rufina Piotrowskiego na Sybirze, Poznań 1877 (Dedykacja: Do Biblioteki T. K. Osińskich dar Mariana Osińskiego).
41. J. S. Pelczar, Masonerya : (jej początki, organizacya, ceremoniał, zasady i działanie), Przemyśl 1905 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
42. S. Tomkowicz, Wewnętrzne urządzenie Zamku Krakowskiego i jego losy, Kraków 1907 (Architekt Kazimierz M. Osiński).
43. A. Jabłonowski i inn., Polska : obrazy i opisy, t. 1, Lwów 1906 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
44. M. Nałęcz-Dobrowolski, Kościół i Klasztor św. Agnieszki w Krakowie, Kraków 1906 (Architekt Kazimierz M. Osiński, Przemyśl).
45. W. Kryczyński, Zamek w Podhorcach, Złoczów 1894 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
46. Przewodnik po Muzeum w Gołuchowie, Poznań 1913 (Dedykacja autora dla Kazimierza Marii Osińskiego).
47. M. Mieses, Etyka żydowska a Europa, Warszawa 1933 (Dedykacja Mateusza Miesesa dla Kazimierza Osińskiego).
48. J. P., Frank, De Curandis Hominum Morbis Epitome Praelectionibus Academicis Dicata. Liber 1, De febribus, Venetiis 1794 (Depozyt wieczysty Zbiorów Osińskich w Przemyślu).
49. Dictionnaire des synonymes de la langue française, Paris 1947 (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).
50. Nouveau petit Larousse illustré : dictionnaire encyclopédique, Paris 1949 (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich)
51. Die Welt des Buches : eine Kunde vom Buch, Ebenhausen bei München 1940 (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).
52. Beckmanns neues Welt-Lexikon : mit Welt-Atlas : A-Z, Wien 1940 (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).
53. Synonimika niemiecka obejmująca pięć tysięcy niemieckich wyrażeń synonimicznych dla Polaków uczących się języka niemieckiego, Kraków [1943] (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).
54. Parisismen : alphabetisch geordnete Sammlung der eigenartigen Ausdrücke des pariser Argot, Berlin-Schöneberg [1912] (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).
55. F. L. K. Weigand, Deutsches Wörterbuch, Bd. 2, M-Z (Z książek Janiny i Tadeusza Osińskich).

Niektóre czasopisma:

1. „Polak Monarchista”, R. 2, nr 7, 10 (1927) [Nalepka: Tadeusz Osiński]
2. „Głos Monarchisty : pismo tygodniowe, polityczne, społeczne i gospodarcze : organ Monarchistycznej Organizacji Włościańskiej”, R. 2, nr 19/20, 21,35,37 (1927); R. 5, nr 13,14 (1930) [Podpis: Kazimierz Osiński]
3. „Płomyk : dwutygodnik dla dzieci i młodzieży”, nr 23-41 (1930) [Podpis: Hanka Osińska, Przemyśl, ul. Piotra Kmity 5]
4. „Samoobrona : tygodnik społeczno-polityczny wszystkich stanów”, R. 1, nr 4 (1933) [Nalepka: Kazimierz Maria Osiński]
5. „Praca : tygodnik ilustrowany ekonomiczno-społeczny i beletrystyczny”, R. 5, nr 9 (1901) [Napisane ołówkiem do Osiński]
6. „Ochrona Przyrody : organ Państwowej Komisji Ochrony Przyrody”, R. 10 (1930); R. 11 (1931); R. 12 (1932) [Dedykacja dla Kazimierza Marii Osińskiego]
7. „Oświata i organizacja : pod hasłem: swój do swego”, 1911 [Architekt Kazimierz M. Osiński Przemyśl]
8. „Tygodnik Przemyski” 1928-1939 [Nalepka: W.P. Inż. Osiński Kazimierz Przemyśl, ul. Piotra Kmity]

Literatura

1. „Rocznik Przemyski 1909-1911”, t. 1, 1912.
2. M. Waltoś, Biblioteka Naukowa Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu (1909-2005), w: Z dziejów bibliotek przemyskich, Przemyśl 2009, s. 167-188.
3. D. I. Bialic, Osiński Kazimierz Marian w: Polski Słownik Biograficzny , t. 24, z. 2, s. 338-339.
4. Mieses Mateusz, w: Polski Słownik Judaistyczny. Dostępny online: https://web.archive.org/web/20180730202713/http://www.jhi.pl/psj/Mieses_Mateusz (Dostęp: 22.07.2023)
5. A. Pimke, Kalendarium życia i twórczości Józefa Kostrzewskiego. Dostępny online: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/edition/326287?id=326287&from=publication (Dostęp: 22.07.2023)
6. Rospond Stanisław Józef, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 32, z. 1, s. 126-128.
7. Pajzderski Nikodem, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 25, z.1, s. 32-33.
8. Hanna Osińska, w: J. Bury, Harcerski przemyskie, Przemyśl 1994, s. 85-86.

                                                                                                                                Agnieszka Górniak

Odcisk pieczętny Kazimierza Marii Osińskiego na jednej z książek w zbiorach MNZP.

Odcisk pieczętny Biblioteki Osińskich na jednej z książek w zbiorach MNZP.

Dedykacja na jednej z książek z biblioteki Osińskich.

Dedykacja na jednej z książek z biblioteki Osińskich.

Dedykacja na jednej z książek z biblioteki Osińskich.

Dedykacja na jednej z książek z biblioteki Osińskich.

Dedykacja na jednej z książek z biblioteki Osińskich.

Odcisk pieczętny Biblioteki Osińskich na jednej z książek w zbiorach MNZP.

Odcisk pieczętny Biblioteki Osińskich na jednej z książek w zbiorach MNZP.

Odcisk pieczętny Biblioteki Osińskich na jednej z książek w zbiorach MNZP.