Wielka historia zaklęta w niewielkim przedmiocie. O konserwacji XVIII-wiecznego kluczyka ze zbiorów przemyskiego muzeum.
Kluczyk od zegarka
Europa, XVIII w.
Stal, stop miedzi
Odlew, tłoczenie, złocenie
Wys. 4,1 cm, szer. 1,9 cm.
Nr. Inw. MPS-1558
Osiemnastowieczny, ozdobny kluczyk ze scenami myśliwskimi, to jeden z pierwszych darów dla przemyskiego muzeum. Został ofiarowany przez jego założycieli – braci Kazimierza i Tadeusza Osińskich. Choć niewielki, zawiera w sobie wielką legendę. Został opisany w pierwszym Roczniku Towarzystwa Przyjaciół Nauk za rok 1909-1911 jako własność słynnego generała Jana Henryka Dąbrowskiego (1755-1818). „Kluczyk od zegarka jenerała H. Dąbrowskiego od rodziny Dąbrowskich” – relikwia po bohaterze, niewielka familijna pamiątka, przechowana dla potomnych w czasach zaborów jako depozyt pamięci narodowej. Z tą myślą przekazany przez braci do zbiorów publicznych.
Przedmiot stanowi odlew w metalu, tłoczony, wykonany ze stali w części pióra, a w pozostałej części przypuszczalnie ze złoconego stopu miedzi.
Kluczyk pierwszej specjalistycznej konserwacji został poddany w 2020 roku w Dziale Konserwacji MNZP. Przed rozpoczęciem prac stan obiektu był bardzo zły. Złocenie w dużym stopniu uległo przetarciu w wyniku częstego użytkowania. Na całej powierzchni występowało silne zabrudzenie i zmatowienie metalu, co spowodowało, że dekoracja była słabo czytelna. Ponadto metal pociemniał i pokrył się produktami korozji, utracił swoją oryginalną barwę i świetlistość. Kluczyk posiada przywieszoną papierową etykietę z pocz. XX wieku (dot. włączenia do zbiorów muzeum TPN), której powierzchnia uległa silnemu zabrudzeniu. Po analizie i rozpoznaniu stanu zachowania przystąpiono do oczyszczania metalu. W wyniku tych działań odsłonięto relikty złocenia i patynowania. Po wypolerowaniu powierzchni metal zabezpieczono antykorozyjnie. Papier etykiety oczyszczono.
W wyniku działań konserwatorskich kluczykowi od zegarka „Dąbrowskiego” ofiarowano dłuższe życie, dzięki powstrzymaniu procesów niszczących. W miarę zachowanego oryginału przywrócono wspaniały blask „scen myśliwskich”, które w finezyjnych objęciach rokokowych rocailli zwiedzający mogą obejrzeć na jubileuszowej wystawie „Dziedzictwo Kunstkamery, jak Kazimierz Osiński tworzył muzeum”.
mgr Błażej Szyszkowski
Prace konserwatorskie wykonali:
mgr Błażej Szyszkowski (konserwacja metalu)
mgr Alicja Jurkiewicz (konserwacja papieru)
Bibliografia:
- Dziedzictwo Kunstkamery. Jak Kazmierz Osiński tworzył muzeum, pod red. T. Pomykacz, A. Sarkady M. Trojanowska, Przemyśl 2020, poz. 145, s. 243, nota: D. Zahel.
