Sport z historią w tle
Sport to zdrowie i tego powiedzenia powinniśmy się trzymać, zwłaszcza kiedy dookoła nas szaleje pandemia koronawirusa COVID-19. Należy pamiętać, że w każdej negatywnej sytuacji znajdzie się jakaś pozytywna. Śmiało można powiedzieć, że tereny, które zamieszkuję są wręcz stworzone do uprawiania wszelkiego rodzaju turystyki, zarówno pieszej jak i rowerowej. Dlatego też podjąłem decyzję o przejściu części północnej pierścienia zewnętrznego Twierdzy Przemyśl. Skorzystałem z transportu publicznego i o godz. 9:00 z przystanku Sportowa-przychodnia pojechałem do przystanku Bolestraszyce-Arboretum. Po ok. 20 min. byłem na miejscu startu wędrówki. I tak moim oczom ukazał się fort San Rideau.
Fort XIII San Rideau, dzieło pancerne klasy „Einheitsfort” projektu Moritza von Brunnera. Fort powstał w latach 1892-1896, w miejscu pierwotnie przewidzianym w 1876 pod budowę ziemno-drewnianej baterii 11 „Bolestraszyce”, ostatecznie niezrealizowanej. Wyposażenie: 12 armat 8 cm M.94, 3 haubice 15 cm M.94, 3 moździerze 15 cm M.80.
Po jego zwiedzeniu wyruszyłem czarnym szlakiem fortecznym w kierunku miejscowości Żurawica, gdzie moim celem był fort XII Werner. Mimo, iż właścicielem obiektu jest osoba prywatna, fort był nieczynny.
Fort XII Werner, fort artyleryjski IV północnego odcinka obrony. Włączony został do pierścienia obronnego Twierdzy Przemyśl w 1883 roku. Nazwa fortu pochodzi od Komendanta Twierdzy Przemyskiej Antoniego Wernera. Posiadał na wyposażeniu 4 armaty 15 cm M.61, 4 armaty 8 cm M.75, 8 sztuk 15 cm leichte Granat-Kanonen.
Lekko zawiedziony kontynuowałem podróż do Duńkowiczek, gdzie znajduje się fort pancerny zachowany w ok. 75 %. Tym razem udało mi się wejść do środka i zwiedzić budynek koszarowy, pozostałości tradytorów i baterii pancernych, a także przejść się poterną w kierunku fosy.
Fort XI Duńkowiczki dwuwałowy fort artyleryjski powstał w latach 1884–1886. W latach 1897–1902 Duńkowiczki zmodernizowano i zamieniono na fort pancerny. Wyposażenie: 4 armaty polowe 10 cm, 8 armat 12 cm wz. 61, 10 armat 15 cm wz.61.
Z fortu XI piękna drogą asfaltową kierowałem się do dzieła nr X, do drodze mijałem obiekt pomocniczy XIa Cegielnia oraz Xa Pruchnicka droga. Doszedłszy do wcześniej obranego celu ujrzałem ruiny fortu X Orzechowce. Pomimo ogromnych zniszczeń fortu warto odwiedzić wysokiej klasy dzieło forteczne.
Fort X Orzechowce dwuwałowy, podlegały mu 3 działobitnie, 2 forty pośrednie i 2 bazy zaopatrzeniowe tzw. Lacer Fort. Dzieło modernizowane z artyleryjskiego na pancerny. Wyposażenie 4 armaty polowe 10 cm, 8 armat 12 cm wz. 61, 10 armat 15 cm wz. 61.
Następnym obiektem na mej trasie był fort pancerny IX Brunner. Po drodze do tego fortu mijałem dzieło Xb Zagrodnia. Kiedy dotarłem do celu wyłonił się fort IX Brunner, niegdyś jeden z najnowocześniejszych fortów w monarchii austro-węgierskiej.
Fort IX Brunner był dziełem potężnie uzbrojonym, co szczególnie cechowało fortyfikacje Brunnera. Wyposażenie: 4 moździerze 15 cm Panzermorser M.80, 3 haubice 15 cm Panzerhaubitze M.94, 4 armaty 8 cm Minimalschartenkanone M.94.
Z fortu Brunner wyruszyłem do miejscowości Kuńkowce, w której znajduje się fort artyleryjski VIII Łętownia. Po drodze mijałem dzieło pomocnicze VIIIa Leśniczówka potocznie nazywane Aszczycówka. Po krótkiej wędrówce dotarłem do ostatniego punktu wędrówki, fortu Łętownia.
Fort VIII Łętownia fort artyleryjski (fort, którego głównym uzbrojeniem miała być artyleria w otwartych stanowiskach na wałach), założony na narysie pięcioboku. Najprawdopodobniej projektantem był Anton Werner. Wyposażenie to 8 polowych armat odtylcowych 12 cm, 4 armaty odprzodowe kal. 10cm.
Po krótkim odpoczynku wyruszyłem w drogę powrotną. Po prawie 2 km zejściu doszedłem do drogi biegnącej do Przemyśla, przy której znajdował się przystanek autobusowy. Kursowym autobusem wróciłem do Przemyśla. Tak o to skończyła się moja wędrówka po północnym odcinku pierścienia zewnętrznego Twierdzy Przemyśl. Trasa liczyła ok. 17 km.
Karol Kicman
