Somosierra 1808 i kampania galicyjska ks. Józefa Poniatowskiego w 1809 r.
12 stycznia 2024 roku w budynku głównym odbył się wernisaż wystawy pod tytułem Somosierra 1808 i kampania galicyjska ks. Józefa Poniatowskiego w 1809 r.
Już w dwa lata po trzecim rozbiorze Polski we Włoszech powstały Legiony Polskie dowodzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. W maju 1797 r. liczyły już 7 tys. żołnierzy i brały udział w walkach aż do zakończenia kampanii włoskiej pokojem podpisanym w Luneville w 1801 r. Warunki pokoju spowodowały zawód legionistów, oburzenie i jawną krytykę władz francuskich. Niewygodne oddziały zostały przez Napoleona zesłane na San Domingo (Haiti). Po ustaniu walk do Europy wróciło zaledwie kilkuset legionistów. Pozostałe w Europie oddziały legionowe pozostawały wierne walcząc z ogromnym oddaniem i zaufaniem dla Napoleona. W 1806 i 1807 r. trwała wojna Francji z IV koalicją. Sprowokowana przez Prusy Francja rozjechała opór armii pruskiej w 1807 r. zajmując również tereny polskie zaboru pruskiego. Wojna ta nazywana również I wojną polską przyniosła w efekcie utworzenie 7 lipca 1807 r. pokojem w Tylży Księstwa Warszawskiego.
Twór ten był efektem kompromisu Napoleona z Aleksandrem I. Zupełnie, po raz następny nie satysfakcjonował Polaków. Dawał jednak nadzieję na przyszłość, że walka u boku Napoleona ma sens i może przynieść suwerenność w granicach o wiele obszerniejszych niż granice Księstwa Warszawskiego. Stąd tworzenie coraz to nowych oddziałów Księstwa, które podporządkowane były Napoleonowi. Maluteńki satelita jakim był Księstwo Warszawskie, musiał ciągle się uwiarygadniać w oczach Napoleona. Stąd sukces 1 pułku szwoleżerów w bitwie pod Somosierrą 30 listopada 1808 r. zrobił wrażenie na Napoleonie i z pewnością wzmocnił prestiż Polski. Powstanie, które trwało w Hiszpanii, w którego tłumieniu niestety brały udział oddziały polskie, zachęciło do ataku na Francję w ramach, nowej, tym razem V koalicji Austrię w sojuszu z Wielką Brytanią. Cesarstwo Austriackie uderzyło na trzech frontach: we Włoszech, w Niemczech i w Polsce. Kampania na ziemiach polskich przebiegała w dwóch etapach : I na terenach Księstwa Warszawskiego i II na terenach Galicji. Działania na terenie dawnego województwa ruskiego i ziemi przemyskiej miały dla tej kampanii drugoplanowe znaczenie i ostatecznie nie przyniosły nam włączenia do Księstwa Warszawskiego. Samemu Księstwu dały jednak zdobycz w postaci Nowej Galicji, a więc ziem zaboru austriackiego z III rozbioru. Niestety zarówno Lwów jak i Przemyśl czy Jarosław musiały jeszcze trochę poczekać na wolność, bo aż do … 1918 r. !
Jednak ten powiew wolności, który musną żołnierzami Księstwa Warszawskiego ziemie przemyską wywarł niezapomniane wrażenie na całym społeczeństwie i pozostał na całe pokolenia.
Przykładem mogą być postacie chociażby Henryka Bogdańskiego czy Aleksandra Fredry.
Lucjan Fac
