„Nie zmarnujcie niepodległości.” Srebra Funduszu Obrony Narodowej.
6 czerwca 2023 roku w Muzeum Historii Miasta Przemyśla odbył się wernisaż wystawy pod tytułem „Nie zmarnujcie niepodległości.” Srebra Funduszu Obrony Narodowej.
Fundusz Obrony Narodowej został utworzony 9 kwietnia 1936 roku dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej. Nie był jedynym funduszem zbierającym środki na wsparcie obronności kraju. Już wcześniej zaczął działać Fundusz Obrony Morskiej, na który datki gromadziła Liga Morska i Kolonialna, zbiórki na lotnictwo przeprowadzała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. W marcu 1939 r. została rozpisana Pożyczka Obrony Przeciwlotniczej, na którą również płynęły dary społeczeństwa. Społeczeństwo polskie wspierało swoje państwo nie tylko w zakresie obronności, ale i w wielu innych. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 rozpoczęto zbiórkę na Skarb Narodowy, przede wszystkim złota, srebra oraz platyny, w 1933 rozpisano Pożyczkę Narodową mającą na celu wsparcie budżetu państwa po wielkim kryzysie, prowadzono też szereg większych i mniejszych zbiórek na cele filantropijne. Jednak w latach 30., w obliczu realnego zagrożenia ze strony sąsiadów, szczególnie III Rzeszy, obronność wysunęła się na pierwsze miejsce. Przeważały ofiary pieniężne, często w postaci przeznaczenia jakiegoś procentu pensji na fundusz, wynagrodzenia za przepracowane nadgodziny, itp. W wielu przypadkach ofiarowywano broń i wyposażenie wojskowe kupione ze składek, lub wyprodukowane poza normą przez pracowników zakładów zbrojeniowych i sprzętu wojskowego. W całym kraju były prowadzone różnego rodzaju akcje mające na celu zebranie funduszy, np. w wielu powiatach przeprowadzano zbiórki złomu. Dary rzeczowe, składane przez osoby prywatne, ale i przedsiębiorców były różne, np. łopaty, płótno itp. Wśród nich znalazły się też liczne przedmioty ze szlachetnych kruszców. Zgromadzono je osobno, w celu spieniężenia, do czego nie doszło przed wybuchem II wojny. Do dzisiaj przetrwały wyroby ze srebra.
Projekt „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” ma na celu nie tylko prezentację zachowanych sreber, ale też przypomnienie poczucia obowiązku i patriotyzmu połączonego z ofiarnością ówczesnego polskiego społeczeństwa. Dary, jakie trafiały na FON, a także w ramach innych funduszy, były różnorodne, od drobiazgów do najcenniejszych wyrobów ze złota.
Każda z instytucji biorących udział w projekcie określiła zakres tematyczny swojego pokazu. MNZP zdecydowało, nawiązując do swoich wcześniejszych wystaw – „Czar kobiecego drobiazgu. Akcesoria mody kobiecej 2 poł. XIX i 1 poł. XX wieku” oraz „W męskim towarzystwie” aby pokazać biżuterię, ozdoby i różnego rodzaju akcesoria. Zabytki pochodzą głównie z 4 ćw. XIX i 1 ćw. XX wieku, łącznie z latami 30.
Projekt „Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej” realizowany przez Muzeum Narodowe w Poznaniu przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz w partnerstwie z NIMOZ.
Kuratorzy ze strony MNP: Renata Sobczak-Jaskulska, Michał Błaszczyński.
Identyfikacja wizualna: Raman Tratsiuk.
