Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej - logo

Kuferek dla poborowych

Dodane w kategorii: Biblioteka poleca, Ciekawostki muzealne
Wydarzenie odbywa się dnia: 12 kwietnia, 2022
Dziennik Urzędowy

W Bibliotece Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej znajdują się nie tylko książki i czasopisma. Interesującymi drukami tu przechowywanymi są „Dzienniki Urzędowe” różnych ministerstw z okresu II Rzeczypospolitej, jak również z okresu powojennego.

Moje zainteresowanie wzbudziły „Dzienniki Urzędowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych” z okresu międzywojennego. W jednym z nich trafiłem na niecodzienny temat. Jest nim pismo z zaleceniami dotyczącymi  kuferków dla poborowych i rezerwistów powołanych do czynnej służby wojskowej. Pismo w tej sprawie nosi datę 15 lipca 1938, a zostało opublikowane w „Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych” nr 21 z 25 lipca 1938 roku. Podpisał je mjr Wyszyński, Dyrektor Biura Wojskowego Ministerstwa Spraw Wojskowych Departamentu Intendentury.

Kuferek podróżny nie przychodzi nam raczej do głowy, gdy wyobrażamy sobie poborowego albo rezerwistę. Myślimy raczej jaki dostanie mundur, czapkę, buty, pas, karabin. Ale ponieważ w wojsku panuje dyscyplina, to i zasady bagażu podróżnego zostały ściśle określone.

Zalecenie dotyczące kuferków dla poborowych i rezerwistów uzasadniono tym, aby ci „zaopatrywali się w kuferki jednolitego wzoru”. W „Dzienniku Urzędowym” na który się powołuję, Ministerstwo Spraw Wojskowych umieściło rysunek z opisem technicznym „przepisowego kuferka”. W ślad za tym Ministerstwo Spraw Wewnętrznych poleciło, „aby Zarządy gmin propagowały używanie przez poborowych i rezerwistów, powołanych do czynnej służby wojskowej w ich własnym interesie kuferka przepisowego według załączonego rysunku”.

Fot. 1. Rzut pionowy, rzut poziomy i rzut poziomy bez wieka kuferka dla poborowych.

Pismo okólne zawiera wszystkie niezbędne szczegóły zalecanej walizki. Znajduje się w nim opis techniczny, opis ogólny, wymiary, materiał, sposób wykonania.

Z opisu ogólnego dowiadujemy się, że kuferek ma być wykonany z drewna i sklejki. Ma posiadać 4 przedziały: na bieliznę, żywność, przybory do golenia, czyszczenia i pisania. Zamykany jest na kłódkę, posiada ponadto uchwyt do noszenia, okucia narożne i przytrzymywacz wieka. Powierzchnię zewnętrzną miały pokrywać roztwory syntetycznego barwnika.

Istotne były wymiary tej walizki. Jej długość wynosiła 600 mm, szerokość 350 mm i głębokość z wiekiem 200 mm. Podanie wymiarów w mm jest zgodne z zasadami tworzenia rysunków technicznych, a taki został dołączony do zarządzenia.

Jeśli chodzi o materiał, miało nim być drewno sosnowe na ścianki boczne i przedziałowe, a na dno i wierzch sklejka olchowo-brzozowa. Zawiasy, okucia narożne, uchwyt do noszenia, okucie do zamykania, przytrzymywacz wieka, nity oraz wkrętki lub gwoździe – wszystkie te elementy miały być „ze stali pospolitej, typu handlowego”. Natomiast bejc orzechowy, pokost i politura, a także klej skórny lub kazeinowy, miały być „gatunku przedniego”.

W wykonaniu kuferka pomocny był rysunek, a w tabeli dodano wymagania określające ścianki boczne i podłużne, ścianki przedziałowe, płyciny i wieka. Schludny wygląd kuferka miały zapewnić gładko ostrugane i dokładnie dopasowane drewniane części, a także zaokrąglone krawędzie. Po wykonaniu i oczyszczeniu, kuferek miał być pokryty z zewnątrz bejcą orzechową, pokostem i politurą.

Fot. 2. Kuferek dla poborowych, wyszczególnienie, rzut bocznym przekrój boczny, widok, skala 1:5, Instytut Techniczny Intendentury.

To nietypowe zalecenie dla poborowych uświadamia, jak szczegółowo określano wszystkie elementy wyposażenia wojskowego. Nie wiemy jak przebiegało realizowanie wspomnianego zalecenia. Jak wspomniałem, zostało ono podpisane przez Dyrektora Biura Wojskowego Ministerstwa Spraw Wojskowych, mjr. Antoniego Wyszyńskiego, który w latach 1938-39 opracował wiele pism i informacji na tematy dotyczące zasad bezpieczeństwa na wypadek zagrożenia wojennego. Wśród wielu jego pism z tego okresu jest np. pismo do szefa Oddziału I Sztabu Głównego w sprawie uwzględnienia w akcji wymiany rezerwistów, urzędników władz administracyjnej ogólnej, powołanych do czynnej służby wojskowej[1]. Spodziewając się wybuchu wojny, mjr Wyszyński skierował pismo do wojewodów, dotyczące udzielania pomocy szkołom w wywiezieniu lub zabezpieczeniu mienia i dokumentów[2]. A na początku lat trzydziestych przedstawił opracowanie na temat obrony państwa na odcinku cywilnym[3].

Zatem temat kuferka dla poborowych z 1938 roku był jednym z wielu odnoszących się do planowania i organizowania części zadań, odnoszących się do poborowych i rezerwistów. Zalecenie do korzystania z opisanej walizki nasuwa jedynie pytanie, czy nie praktyczniej było proponować używanie plecaków wojskowych? Ale to być może subiektywna myśl odnosząca się do realiów dnia dzisiejszego.

Marcin Marynowski

Źródło:

Pismo okólne z dnia 15 lipca 1938 r. o zaleceniu kuferków dla poborowych i rezerwistów powołanych do czynnej służby wojskowej, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, Rok XXI, Nr 21, Warszawa, 25 lipca 1938 r., s. 347 (5) – 349 (7).

Opracowanie:

Przygotowania obronne państwa 1935–1939, Tom 6, część 1, Prawo i administracja, pod red. Andrzeja Wesołowskiego, „Wojskowe Teki Archiwalne”, Tom 6, Warszawa 2014, tekst w pdf:

https://www.tetragon.com.pl/wp-content/uploads/2019/05/Wst%C4%99p-WTA-06-Przygotowania-obronne.pdf  (dostęp 5.04.2022)


[1] 4 lipca 1939, Warszawa. Pismo dyrektora Biura Wojskowego MSW ppłk. Antoniego Wyszyńskiego, l. 2883/Mob., do szefa Oddziału I Sztabu Głównego w sprawie uwzględnienia w akcji wymiany rezerwistów urzędników władz administracyjnej ogólnej powołanych do czynnej służby wojskowej, w: Przygotowania obronne państwa 1935–1939, Tom 6, część 1, Prawo i administracja, pod red. Andrzeja Wesołowskiego, „Wojskowe Teki Archiwalne”, Tom 6, Warszawa 2014, s. 387.

[2] 18 lipca 1939, Warszawa. Pismo dyrektora Biura Wojskowego MSW, l. 2992/tj.wojsk., ppłk. Antoniego Wyszyńskiego do wojewodów w Białymstoku, Toruniu, Warszawie, Łodzi, Kielcach, Katowicach i Krakowie z prośbą o wydanie zaleceń władzom powiatowym, aby udzieliły szkołom pomocy w wywiezieniu niektórych droższych urządzeń i maszyn, względnie ważniejszych akt, lub zabezpieczeniu ich na miejscu. Tamże, s. 471-472.

[3] Referat w sprawie przygotowań obrony państwa na odcinku cywilnym l.1035/mob. z 2 listopada 1931 r. opracowany przez naczelnika Samodzielnego Referatu Wojskowego MSWewn. mjr. Antoniego Wyszyńskiego, Centralne Archiwum Wojskowe, Oddział IV Sztabu Głównego, sygn. I.303.7.137. Tamże, s. 28.

Kodowanie i design: Michał Krzemiński na bazie projektu stworzonego przez S'Sense

Skip to content