Konserwacja „Sukni z drukowanym wzorem”
Bez wątpienia najważniejszym wydarzeniem konserwatorskim przemyskiego muzeum w roku 2019 była konserwacja „Sukni z drukowanym wzorem”.
Przywrócenie piękna temu niezwykłej urody i wartości obiektowi należy uznać za duży sukces, tym większy, że projekt konserwacji tego ubioru od wielu lat leżał na sercu naszych konserwatorów – muzealników.
Suknia – obiekt wyjątkowy. Dzienna, dwuczęściowa, pochodząca z połowy XIX wieku. Została uszyta ze zwiewnej, lekkiej, wełniano-jedwabnej tkaniny drukowanej maszynową techniką druku walcowego. Jej dekorację stanowi efektowne połączenie wzorów – opartego na intensywnych akcentach kolorów orientalnego motywu bota oraz kompozycji barwnych kwiatów.
Technika dekoracji wraz ze wzorem i czasem powstania sukni czynią z niej unikat w polskich zbiorach. Jest to najstarszy kompletny strój w przemyskim muzeum, niewątpliwie jeden z najpiękniejszych.
Najwcześniejszy dotychczas znany zapis o sukni pojawia się w pierwszym powojennym inwentarzu muzealnym, założonym po perturbacjach drugiej wojny światowej. Niewykluczone jednak, że obiekt znajdował się w kolekcji muzeum już wcześniej, obecnie trwają prace nad uściśleniem jego dokładnej proweniencji.
Z racji problematyki prac konserwatorskich suknia stanowiła duże wyzwanie. Zarówno zakres prac, skala zniszczeń, uzupełnień ubytków tkaniny, jak i przygotowanie ekspozytora do nietypowej, nadmiernie szczupłej sylwetki, wymagały indywidualnych i głęboko przemyślanych rozwiązań.
Stan sukni był bardzo zły. Pozytywnie zwracała uwagę jedynie wyrazistość kolorystyki.
Przy intensywności druku – zastosowanych barwnikach organicznych, a w partii błękitu – ultramarynie – tkanina była bardzo zabrudzona. Do oczyszczania z powodzeniem wykorzystano nowatorską w konserwacji tkanin metodę z zastosowaniem ultradźwięków.
Tkanina była poważnie uszkodzona żerowaniem larw moli odzieżowych, a na krawędziach przetarta i wystrzępiona. Ze względu na osłabienie włókien, charakter i rozmiary zniszczeń wymagała wzmocnienia na całej powierzchni. Zdecydowano wykonać dublaż metodą stykową. Ubytki uzupełniono masą z włókien jedwabnych, wykonano retusz scalający.
W ramach projektu zostały przeprowadzone kompleksowe badania specjalistyczne. Pod kierunkiem dr Moniki Stachurskiej, kierownika Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie został powołany zespół specjalistów chemików w laboratorium Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w Warszawie. Dr inż. Joanna Kurkowska i mgr inż. Kamilla Załęska wykonały nowoczesne, nieinwazyjne badania sukni, takie jak XRF i FTIR. Działania te pozwoliły ustalić technikę i technologię wykonania stroju, w tym poznać rodzaje włókien tkanin i farb użytych do druku.
W ramach zadania został zaprojektowany i wykonany indywidualny manekin o sylwetce odpowiednio dopasowanej do wąskiego gorsetu sukni, której właścicielka mierzyła w talii niespełna 55 cm. Dopełnieniem jest stelaż w formie usztywnionej halki i wypełnienie formujące sylwetkę. Nieodłącznym elementem projektu było przygotowanie nowych, udoskonalonych opakowań do przechowywania sukni po konserwacji – specjalnych pudeł z przekładkami niwelującymi zagięcia tkaniny – z odpowiednio dobranych materiałów, bezpiecznych chemicznie dla obiektu.
Konserwację sukni i prace projektowo-wykonawcze przy ekspozytorze oraz opakowaniach ochronnych zrealizowała konserwator tkanin zabytkowych mgr Anna Drzewiecka.
Projekt badawczo-konserwatorski przygotował i koordynował mgr Błażej Szyszkowski, kierownik Działu Konserwacji Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej.
Opracował
Błażej Szyszkowski
