Historia Przemyśla w obrazach Mariana Jerzego Fidy w czasach wojny i pokoju
Miejsce eksponowania: Gmach Główny, pl. Berka Joselewicza 1 – piętro I.
MARIANA J. FIDY WIZJA DZIEJÓW PRZEMYŚLA w MUZEUM NARODOWYM ZIEMI PRZEMYSKIEJ
Jak pisze dr Janusz Polaczek, znawca malarstwa historycznego i batalistycznego, we wstępie do Katalogu prac Mariana Jerzego Fidy „Moja opowieść o Przemyślu i Ziemi Przemyskiej”, wydanej jako t.1 Biblioteki Przemyskich Zapisków Historycznych (Przemyśl 2016): Zakup do zbiorów publicznych, przynajmniej części jego (Mariana Jerzego Fidy) spuścizny artystycznej ze wszech miar byłby pożądany. Obrazy z dziejów Przemyśla, odpowiednio wyeksponowane (np. w którymś ze znaczących zabytków – idealnym miejscem byłby Zamek Kazimierzowski w Przemyślu) miałyby duży walor edukacyjny. Mogłyby się również stać istotnym elementem programu promocji miasta. Wizje artystyczne Fidy wypełniłyby przy tym znakomicie braki w dawnej ikonografii Przemyśla.
Idea ta uległa szczęśliwej realizacji. Fragment dorobku artystycznego Mariana Fidy, obejmujący dwadzieścia jeden prac, zakupiło od spadkobierców malarza Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. Jedną pracę, pt. „Ksiądz Józef Sebastian Pelczar, biskup przemyski (1901-1924)”, namalowaną w 1992 roku, rodzina podarowała Muzeum. Fundusze na zakup pozyskano z dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Marszałka Województwa Podkarpackiego w ramach programu Ministra: Zakup kolekcji do zbiorów muzeum. Obrazy są przewidziane do ekspozycji w Podziemnej Trasie Turystycznej w Przemyślu, zadania realizowanego przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, w której będą pełniły funkcję ilustracyjną i edukacyjną.
Wszystkie pozyskane obrazy przedstawiają wydarzenia z historii Przemyśla. Pochodzą one z liczącego pięćdziesiąt jeden prac cyklu „Moja w obrazach opowieść o Przemyślu i Ziemi Przemyskiej”, który artysta tworzył od lat osiemdziesiątych XX wieku aż do śmierci.
Na wspomniany wyżej cykl składają się dzieła przedstawiające wydarzenia historyczne obejmujące okres od średniowiecza po czasy współczesne. Ponieważ Podziemna Trasa Turystyczna będzie przedstawiać dzieje Przemyśla w okresie tzw. złotego wieku, wybrano przede wszystkim te obrazy, które nawiązują do niego chronologicznie. Inne poszerzają zagadnienie ilustrując wydarzenia wcześniejsze lub późniejsze, zgodnie z założeniami scenariusza Trasy oraz ofertą edukacyjną.
Nikt do tej pory z malarzy profesjonalnych ani amatorów nie wykonał tak wielkiego zadania, by przedstawić w obrazach historię Przemyśla i Ziemi Przemyskiej na tak rozległej przestrzeni czasowej, w tak dużej liczbie dzieł. Zostały one namalowane w oparciu o wnikliwe badania archiwalne, ikonograficzne, kostiumologiczne, architektoniczne i in. Wyniki swych poszukiwań Fida skrzętnie dokumentował na tak zwanych metryczkach; możemy je prześledzić we wspomnianym Katalogu.
Marian Jerzy Fida urodził się 3 sierpnia 1929 roku w Przemyślu, tutaj zmarł w roku 2016. Był z wykształcenia prawnikiem, wykonywał zawód radcy prawnego. Malarstwem zajmował się od młodości; zdał egzamin na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, ale nie został przyjęty ze względów ideologicznych. Posiadał szereg talentów i umiejętności, poza malarstwem realizował się jako aktor w Zespole Teatralnym Z.Z. „Kolejarz” a następnie „Fredreum”, śpiewał też w chórach.
Na koniec warto podkreślić umiejętności Mariana J. Fidy jako malarza. Szczególnie interesujące są jego obrazy batalistyczne, pełne dynamiki i rozmachu. Malarstwo to zyskało u wielu znawców sztuki i artystów bardzo pochlebne recenzje. Ze względu na uprawianą tematykę oraz sposób podejścia do zagadnień historycznych, a także użyte środki wyrazu, artysta zyskał miano „przemyskiego Matejki” – bez wątpienia słusznie.
Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej oraz Centrum Kultury i Nauki „Zamek” zapraszają
w końcu września na wystawę zakupionej kolekcji.
Urszula Olbromska
Ekspozycja dofinansowana została ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Marszałka Województwa Podkarpackiego.
