Dorcia Plapler i „Gramatyka języka niemieckiego” Jana Schobera
Jednym z ostatnich nabytków Biblioteki MNZP w Przemyślu jest „Gramatyka języka niemieckiego” Jana Schobera (Kraków : J. M. Himmelblau, 1882).
Jest to czwarte wydanie podręcznika, który po raz pierwszy w języku polskim został opublikowany w 1878 roku w tłumaczeniu E. Rebena (imienia tłumacza nie udało się ustalić). Według „Bibliografii polskiej” Karola Estreichera, Jan (właśc. Johann) Schober był dyrektorem szkoły realnej w dzielnicy Wiednia Leopoldstadt. Wydanie polskie z 1878 roku zostało oparte na dwudziestym dziewiątym wydaniu niemieckim. Podarowane Bibliotece MNZP wydanie czwarte zostało „zupełnie przerobione i zastosowane do prawideł pisowni, wydane przez wysokie c. k. Ministerstwo Wyznań i Oświecenia” przez Ludomiła Germana (1851-1920), wówczas nauczyciela szkoły realnej w Krakowie, w późniejszych latach jednego z bardziej znanych polityków galicyjskich.
Na książce znajduje pieczęć księgarni „Seyfarth & Czajkowski we Lwowie” oraz wydawcy „J. M. Himmelblau” z wraz z informacją, że „Egzemplarze pieczęcią wydawcy nieopatrzone, prawnie poszukiwane będą”.
Jest to typowy dla Galicji podręcznik gramatyki języka niemieckiego. Widać na nim ślady zużycia, jak i odręczne notatki oraz ilustracje naniesione przez użytkownika książki, m. in. metodą kalkomanii. I właśnie w tym tkwi największa wartość tego wydawnictwa, ponieważ jesteśmy w stanie ustalić, kto był jego pierwotnym właścicielem.
W kwietniu do Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej zwrócił się zamieszkały w Stanach Zjednoczonych p. Richard Millstein z informacją, że w jego posiadaniu znajduje się wspomniany wyżej podręcznik do gramatyki języka niemieckiego, który, ze względu na historię z nim związaną, chciałby przekazać Bibliotece MNZP. Według przekazanych przez niego informacji kupiona we Lwowie książka należała do jego babci, urodzonej w Przemyślu w 1872 roku Dorci Plapler, która w 1891 roku wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Za oceanem poznała innego emigranta z Przemyśla, urodzonego w 1870 r. piekarza Philipa Zahna, za którego wyszła za mąż w 1895 roku. Małżonkowie zamieszkali w Nowym Yorku, gdzie otworzyli piekarnię. Przez 57 lat małżeństwa doczekali się sześciorga dzieci i 12 wnucząt. Gdy Philip zmarł w 1953 roku, na świecie był już jeden z prawnuków Dorci, która dożywszy ponad 95 lat (zmarła w 1968 roku 4 miesiące przed swymi urodzinami), miała już 14 prawnucząt.
Do korespondencji darczyńca dołączył dwa zdjęcia:
Pierwsze zostało wykonane w 1913 r. i przedstawia Dorcię Plapler wraz z piątką najstarszych jej dzieci (szóste urodziło się kilka lat później).
Drugie pochodzi z 1964 r. i przedstawia Dorcię Plapler, jej szóste dziecko – córkę, matkę Richarda Millsteina oraz samego Richarda Millsteina.
Tomasz Pomykacz
