Badania geofizyczne na kurhanie w Sólcy
W dniach 11 i 12 kwietnia 2024 roku na terenie kurhanu w Sólcy koło Fredropola przeprowadzono pierwszy etap badań geofizycznych mających na celu całościowe rozpoznanie struktury wewnętrznej tego niezwykle ciekawego obiektu archeologicznego.
Informacje o istnieniu w tym miejscu kopca ziemnego znane były w literaturze już od końca XIX w. Pierwsze prace wykopaliskowe na omawianym terenie przeprowadzono jednak dopiero na przełomie lat 70. I 80. XX w.
Podczas dwóch sezonów badawczych przeprowadzonych przez Adama Szybowicza z ramienia Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce odkryto w nasypie kopca łącznie 10 grobów szkieletowych i kręgi kamienne datowane na wczesne średniowiecze oraz warstwę kulturową z przełomu epoki brązu i żelaza.
Na podstawie tychże badań, autor wstępnie określił funkcję kopca jako kurhan. Istnieją jednak i inne hipotezy, określające go jako podstawę pod niewielki gródek mający pełnić funkcję strażnicy we wczesnośredniowiecznym systemie obronnym, czy też (bardziej legendarne) określające go jako element celtyckiego systemu służącego do obliczeń astronomicznych. Należy bowiem wspomnieć, że wraz z drugim podobnym kurhanem położonym w miejscowości Komarowice na Ukrainie, tworzy on linię wyznaczającą punkt wschodu słońca w dniu 30 kwietnia w wigilię święta Beltaine, jednego z dwóch celtyckich świąt.
Liczymy, że obecne badania pozwolą uszczegółowić dotychczasowe wyniki wykopalisk archeologicznych i wykluczyć bądź potwierdzić którąś z dotychczasowych hipotez.
W pierwszym etapie badań przeprowadzono pomiary metodą elektromagnetyczną (konduktometryczną), mającą na celu wykrycie ewentualnych anomalii w układzie nawarstwień obrębie kopca i terenów przyległych w płaszczyźnie horyzontalnej. Dalsze prace obejmujące skanowanie metodą tomografii oporu (ERT) oraz metodą magnetometryczną prowadzone będą w maju.
Badania geofizyczne prowadzą pracownicy Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego pod kierownictwem dr hab. Bogdana Żogały we współpracy z Działem Archeologii Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej.
Literatura:
Demetrykiewicz W. 1897 Kurhany w Przemyskiem i Drohobyckiem, Kraków.
Florek M. 2008. Issues concerning the existence and functions of the so-called great kurgans in Małopolska in early phases of the Early Middle Ages, Acta Archeologica Resoviensia, tom 3, Rzeszów, s. 273–307.
Kryciński S. 2018. Pogórze Przemyskie. Tajemnice Doliny Wiaru. Rzeszów.
Szybowicz A. 1980. Wstępne badania wykopaliskowe w Sólcy, woj. przemyskie. W: Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w 1979 roku. Wieliczka, 31–41.
Szybowicz A. 1981. Badania sondażowo-rozpoznawcze w Sólcy na stanowisku I, woj. przemyskie. Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w 1980 roku. Wieliczka, 36–42.
