Postać i dorobek malarski Br. Dydaka Baturyny OFM w kontekście jubileuszu 400-lecia powstania prowincji Matki Bożej Anielskiej Zakonu Braci Mniejszych w Polsce
18 czerwca 2022 roku w budynku głównym Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej dobył się wernisaż wystawy: „Postać i dorobek malarski br. Dydaka Baturyny OFM w kontekście jubileuszu 400-lecia powstania Prowincji Matki Bożej Anielskiej Zakonu Braci Mniejszych w Polsce”.
Br. Dydak Baturyna OFM
To artysta, który nie może się poszczycić wystawami w wielkich i znanych galeriach, jednak w środowisku franciszkańskim zdobył sobie uznanie jako malarz krzewiący duchowość założyciela Zakonu Braci Mniejszych. Ukazywał wizerunki świętych i błogosławionych franciszkańskich poprzez ciekawe i oryginalne przedstawienia postaci i wydarzeń tego nurtu duchowości katolickiej. Klasztor Franciszkanów OFM przy ul. Jagiellońskiej 2 w Przemyślu – znanych jako reformaci – jest wypełniony Jego dziełami, z których niemal wszystkie opowiadają w różny sposób o św. Franciszku z Asyżu i jego naśladowcach. Obrazy są znakiem wciąż żywej duchowości franciszkańskiej, która nadal inspiruje, mimo różnic czasowych sięgających ośmiu wieków.
Bazyli Baturyna, imię zakonne Dydak, urodził się 9 lutego 1824 roku w Podkamieniu k. Brodów, leżących w granicach dzisiejszej Ukrainy. Nie wiemy gdzie zdobył wykształcenie artystyczne. Pewne jest, że już jako malarz wstąpił do prowincji galicyjskiej reformatów pw. Matki Bożej Bolesnej w Rawie Ruskiej, gdzie odbył nowicjat. Był bratem zakonnym. W latach 1856-1862 przebywał w przemyskim klasztorze reformatów,
w którym 13 października 1856 roku złożył profesję wieczystą, a więc zakonne śluby wiążące go na całe życie z Zakonem Braci Mniejszych. W 1862 roku za zgodą generała zakonu przeniósł się do galicyjskiej prowincji bernardynów i zamieszkał w klasztorze w Leżajsku.
Baturyna malował niemal wyłącznie obrazy religijne w technice olejnej na płótnie. Zdecydowana większość jego prac to wizerunki świętych franciszkańskich oraz obrazy z życia św. Franciszka.
To właśnie tutaj, w przemyskim klasztorze reformatów, stworzył w latach 1859-60 cykl 17 obrazów na płótnie, przestawiających życie św. Franciszka z Asyżu. Wzorował się na rycinach J. S. Klaubera, co dla zakonnika nie jest żadną ujmą, ponieważ nadał kompozycjom malarskiej ekspresji i niebywałego kolorytu. Do naszych czasów przetrwało jedynie 7 obrazów, z których 5 znajduje się w tutejszym klasztorze. Zostały one przez autora ponumerowane i wzbogacone komentarzem. Pozostałe dwa obrazy z tej samej kolekcji znajdują się w Klasztorze Franciszkanów w Bieczu. Są to obiekty o numerach 3 i 15, przedstawiające św. Franciszka wzywanego przez Jezusa do odbudowania Jego Kościoła oraz stygmatyzację św. Franciszka z Asyżu.
Niespokojny wiek XX i zawieruchy wojenne sprawiły, że nie jesteśmy w stanie określić, czy pozostałe obrazy opisywanej serii jeszcze istnieją, a jeśli tak, to gdzie mogą się znajdować. Obrazy o tematyce franciszkańskiej przykuwają uwagę żywą kolorystyką, kompozycją oraz formami neorokokowymi, które są bardzo rzadko spotykane na Podkarpaciu.
W 2021 roku poddano renowacji wszystkie pięć płócien z klasztoru przemyskiego. Przed rozpoczęciem prac konserwatorskich obrazy były w bardzo złym stanie. Liczne przetarcia, dziury, złuszczenia farby oraz zmatowiały werniks sprawiały, że dzieła były nie-czytelne. Po renowacji nabrały pierwotnego blasku. Zaskoczeniem była bardzo żywa kolorystyka obrazów, która dodatkowo została wzmocniona przez wielobarwne ramy. Obrazy zostały zdublowane na nowe podobrazia, uzupełniono ubytki kitów, nabito obrazy na krosna poddane zabiegom konserwatorskim z nowymi klinami i poprzeczką, wykonano punktowanie scalające i pokryto werniksem.
o. Cyprian Krzysztof Mazurek OFM
