W zbiorach Biblioteki MNZP znaleźć można wiele ciekawych artykułów omawiających  historię naszego regionu. Jedną z takich publikacji jest Kronika Diecezji Przemyskiej. Periodyk jest doskonałym źródłem do badań, dla regionalistów i historyków. W celu przybliżenia zawartości tejże kroniki, przedstawiono tutaj jedynie krótką zawartość by zachęcić Czytelników do zapoznania się z tymi pracami w zbiorach MNZP. Niniejszy artykuł przedstawia informacje o zorganizowaniu „Konkursu na najlepszy opis rodziny w ciągu kilkudziesięciu lat”[1]. W tekście zachowano oryginalną pisownie:

KONKURS

na najlepszy opis rodziny w ciągu kilkudziesięciu lat.

Instytut socjologiczny w Poznaniu, chcąc zbadać, czy i jak dalece ogólny upadek życia rodzinnego w całym świecie cywilizowanym objawia się w Polsce, by następnie módz nasunąć skuteczne środki naprawy, ogłasza konkurs na najlepszy opis życie rodziny w ciągu kilkudziesięciu lat. Pierwsza nagroda: 100 tysięcy marek; druga 50 tysięcy marek.

W konkursie brać mogą udział ludzie starsi, powyżej 50 lat liczący, którzy z własnego doświadczenia opisać mogą dzieje swej rodziny, zwracając specjalną uwagę na zmiany w pojęciach i zwyczajach rodzinnych w ciągu czasu. Wiadomo każdemu, że życie rodzinne wygląda obecnie inaczej, niż lat temu pięćdziesiąt; powszechnie się skarżą ludzie na upadek życia rodzinnego i dawnych zwyczajów. Opisać to może każdy, bez względu na zajęcia, stopień wykształcenia, religję; każda rodzina może być opisana, byle wiernie i szczegółowo, przyczem można porównawczo wspomnieć także o innych rodzinach na tle ogólnej zmiany stosunków życia rodzinnego.

Opis taki winien mieć co najmniej 400 stron pisanych, wielkości zwykłej ćwiartki papieru; błędy gramatyczne, zły styl, brzydkie pismo wcale nie przeszkadzają w uzyskaniu nagrody, o ile tylko opis jest szczegółowy, dokładny i wierny.

Przy opisie należy pamiętać o następujących rzeczach:

WIADOMOŚCI WSTĘPNE: Miejscowość (miasto, miasteczko, wieś), czas (datować opisywane wydarzenia).

OGÓLNE DZIEJE RODZINY: Tradycja rodzinna, wyszczególnienie poszczególnych osób, ich koleje życia, zawód, stosunki z resztą rodziny.

ORGANIZACJA: Stosunki poszczególnych członków do siebie; władza ojca, prawa żony i dzieci, zwłaszcza dorastających; rady rodzinne w ważniejszych okolicznościach; opieka nad sierotami w rodzinie, pomaganie ubogim krewnym etc.

Służba domowa, jej stosunek do rodziny.

ŻYCIE WEWNĘTRZNE: Pożycie małżeńskie (poglądy na życie płciowe i niewierność małżeńską) i wspólność wzgl. rozbieżności zainteresowań w rodzinie; wychowanie dzieci (kto wychowuje, jak, jakie skutki).

ŻYCIE TOWARZYSKIE: Zwyczaje weselne, narodzinowe, pogrzebowe; udział rodziny i osób postronnych. Żałoba – w jakich formach, jak długo. Zaręczyny, imieniny, jubileusze. Obchodzenie rodzinne świąt, np. Bożego Narodzenia itd. Przyjęcia rodzinne, zgromadzenia całej rodziny. Rodzina i obcy w pożyciu towarzyskiem.

TRADYCJE RODZINNE: Opowiadania o przeszłości rodziny, o poszczególnych osobach, o ziemi rodzinnej. Tradycja zawodu rodzinnego.

ZAWIERANIE MAŁŻEŃSTW: Podstawa, na jakiej małżeństwa się kojarzą. Stosunki rodzinne, stanowe, majątkowe, ich oddziaływanie. Małżeństwa z miłości. Mezalianse; co się uważa za niestosowne małżeństwo. Wpływ rodziny na zawarcie małżeństwa: pozwolenie wzgl. zakaz. Układy majątkowe przy zawieraniu małżeństw. Pośrednictwa w zawieraniu małżeństw.

Jeżeli piszący nie życzy sobie, aby się dowiedziano, o czyją rodzinę chodzi, może podać zmyślone imiona i nazwiska; na żądanie poręcza Instytut zupełna dyskrecję.

Rękopisy polecone nadsyłać należy przed 1 października 1922. Prof. Dr. F. Znaniecki[2], Poznań, Uniwersytet. Wszystkie rękopisy pozostaną własnością Instytutu.

Konkurs będzie rozstrzygnięty i nagrody wypłacone przed 1 stycznia 1923.

W razie, gdyby żaden z nadesłanych rękopisów nie zasługiwał na pierwszą nagrodę, Instytut zastrzega sobie prawo podziały nagrody, względnie powtórzenia konkursu.

Zachęcamy WW. Księży, by interesujące obserwacje z życia rodzinnego, zebrane doświadczeniem wielu lat, przesyłali pod wyżej wymienionym adresem.

Tomasz Zając

[1]    Kronika Diecezji Przemyskiej, Rok XXII, z. 5-6, Przemyśl 1922, s. 60-61.

[2]    Florian Znaniecki urodził się w 1882 r. w Świątnikach niedaleko Brześcia Kujawskiego, zmarł w 1958 r. w Urbana-Champaign (Illinois, USA). Socjolog, psycholog społeczny i filozof. Studiował w Genewie, Zurychu, Paryżu, Krakowie i Warszawie. Od 1913 r. prowadził badania wraz z Williamem I. Thomasem pod auspicjami Uniwersytetu w Chicago (od 1917 r. jako wykładowca tamtejszego Wydziału Socjologii), których owocem było wydanie The Polish Peasant in Europe and America (1918-20). Twórca metody biograficznej w socjologii (organizator pierwszego w świecie konkursu naukowego na autobiografie – życiorysy robotników, 1921). Założyciel pierwszej w Poznaniu i w Polsce socjologii akademickiej (1920), inicjator powstania „Przeglądu Socjologicznego” (1930), integrator polskiego środowiska naukowego ze światowym ruchem socjologicznym. Profesor Uniwersytetu Poznańskiego i University of Illinois, przewodniczący Amerykańskiego Towarzystwa Socjologicznego (1953-54). Twórca szkoły socjologicznej zwanej w świecie „polską”, a w Polsce – „poznańską”. Za przedstawicieli tej szkoły uważa się m.in. Józefa Chałasińskiego, Franciszka Mirka, Jerzego Piotrowskiego, Tadeusza Szczurkiewicza, Zygmunta Dulczewskiego, Ludwikę Dobrzyńską-Rybicką, a także Theodora Abla. – na podstawie http://fundacjaznanieckiego.amu.edu.pl/florian-znaniecki-2/