Typ obiektu: pieniądz | moneta | pieniądz zastępczy |

Nazwa / tytuł: Moneta zastępcza na ½ litra piwa

Datowanie zabytku: 1865 - 1885

Autor / warsztat: Emitent Martin Salzmann

Miejsce powstania / znalezienia: Austro-Węgry (ob. Czechy), Pilzno

Technika wykonania: bicie |

Materiał: miedź |

Wymiary zabytku: śr. 22 mm

Rodzaj: zbiory historyczne

Numer inwentarza: ZNr-5827

Opis zabytku:

Awers:

W otoku perełkowym napis w dwóch wierszach: „M./ SALZMANN” i u dołu cztery romby ułożone w jeden większy romb.

Rewers:

W otoku perełkowym napis w dwóch wierszach: „½ / LITER” (1/2 litra) i ozdobny znaczek (kreska, kropka, kreska).

Rant: gładki.

Komentarz:

Martin Salzmann urodzony ok. 1820 r. w Hrádku, zmarły w 1885 r. w Pilźnie; był pierwszym "eksporterem" Pilsnera, który uwarzył Josef Groll. Wysłał dwie beczki swojemu znajomemu Jakubowi Pinkasowi do Pragi i tak wszystko się zaczęło…

Pewnego kwietniowego dnia, w 1843 roku woźnica i handlowiec w jednej osobie, Martin Salzmann, po pokonaniu blisko stu kilometrów, przywiózł z Pilzna do Pragi dwie pierwsze beczki nowego piwa Pilsner Urquell. Sprzedał je w piwiarni U Pinkasa, prowadzonej przez jego przyjaciela Jakuba Pinkasa. W ten sposób lokal ten stał się pierwszą piwiarnią Pilsnera w stolicy Czech. Przy okazji dokonała się tam mała rewolucja: wcześniej piwo było nalewane do kufli z dzbanów stojących na stołach. Pilsner Urquell najlepszy jest zimny, a w dzbanach szybko się ocieplał. Jakub Pinkas jako pierwszy zaczął więc nalewać piwo prosto ze schłodzonych beczek, a praca u niego stała się dla kelnerów wymagająca. Musieli bowiem biegać po schodach tam i z powrotem z piwnicy, gdzie przechowywano obłożone lodem beczki, trzymając w rękach po 10 pełnych kufli. Piwnicę tą nazwano od nazwiska właściciela U Pinkasů i tak pozostało do dziś.

Natomiast w Pilźnie, przy ulicy Praskiej znajduje się gospoda U Salzmannů. W jednej z urokliwych uliczek starego miasta znajduje się kamienica, postawiona w 1584 roku przez Jana Merliana, w której istnieje do dziś niniejsza restauracja. W XIX wieku gościniec kupił wspominany powyżej woźnica – Martin Salzmann, który porzucił swój zawód z chwilą połączenia kolejowego Pilzna z Pragą. Gospoda U Salzmannů zdobyła sobie uznanie już z końcem XIX wieku. Dziennie sprzedawano tu 45 do 52 wiader piwa, co na ówczesne czasy było ilością niemałą.

W 1907 roku przebudowano budynek, pozostał jednak oryginalny stary portal. Do lat 60-tych XX wieku podawano piwo we wnętrzach zdobionych końskimi uprzężami, które przypominały dawne czasy założyciela, Martina Salzmanna. Następnie kilka lat gospoda była nieczynna (od 1990 r.).

Ponownie otwarto ją w 1995 r. gdzie gasi pragnienie, chroni podróżnych i serwuje posiłki do dziś.

Częstymi gośćmi byli w niej oprócz zwykłych obywateli, także i znani tego miasta. W wolnych chwilach zaglądał do Salzmanna Emil Škoda – założyciel fabryki Škody w Pilźnie oraz František Křižik, który zelektryfikował Pilzno i był wynalazca lampy łukowej do spawania, którą opatentował przed Wernerem Von Siemensem.

Anna Durkacz-Foremska

Literatura:

• https://weekend.gazeta.pl/weekend/1,150724,23261306,praskie-piwiarnie-bywaja-tu-wszyscy-bez-wzgledu-na-status.html z dn. 26.01.2021
• http://www.outsideprague.com/plzen/u_salzmannu_beerhall.html z dn. 26.01.2021
• http://www.kns.us.edu.pl/artykuly/turystyka/029.html z dn. 26.01.2021