Typ obiektu: archiwalia | dyplom |

Nazwa / tytuł: Dyplom dla P. Górniaka- ofiarodawcy na rzez Funduszu Obrony Narodowej

Datowanie zabytku: 27.12.1938 r.

Autor / warsztat: M. Wątorek

Miejsce powstania / znalezienia: Warszawa

Technika wykonania: druk | rękopis |

Materiał: papier | atrament |

Wymiary zabytku: 34,8 x 25 cm

Rodzaj: zbiory historyczne

Numer inwentarza: SNA-6471

Opis zabytku:

Dyplom drukowany na grubym papierze, wg projektu Mieczysława Wątorka. U góry, widnieje scena bojowa, wyrażająca pełną gotowość do walki. Przedstawia dwóch umundurowanych żołnierzy z maskami przeciwgazowymi na twarzy, w ręku trzymają karabiny z osadzonymi na nich bagnetami. W tle widoczny jest rozpędzony czołg. Poniżej, ilustracji, przytoczono słowa marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza: "JESTEŚMY NARODEM KTÓRY MUSI BYĆ POD BRONIĄ W NAJSZERSZYM ZNACZENIU TYCH SŁÓW". Pośrodku, widoczny jest znak graficzny Funduszu Obrony Narodowej w postaci białego orła, na piersiach którego znajduje się czerwona flaga ze skrótem "FON". Wokół orła, po łuku, czerwoną czcionką napis: "FUNDUSZ OBRONY NARODOWEJ". Poniżej, znajduje się treść dyplomu, z której dowiadujemy się, że ofiarodawcą na rzez Funduszu Obrony jest P. Górniak z Przemyśla, który ofiarował na ten cel sześć sztuk łopat. U dołu data nadania dyplomu (27.12.1939) i podpis pułkownika korpusu kontrolerów WP- Michała Grosseka. W lewym, dolnym rogu tłoczona pieczęć Ministerstwa Spraw Wojskowych.

W 1937 r. zarządzające Funduszem Obrony Narodowej Ministerstwo Obrony Narodowej rozpisało konkurs na dyplom z podziękowaniem dla ofiarodawców na rzecz FON. Zwycięzcą okazał się Mieczysław Wątorek, autor pracy oznaczonej godłem "Gaz". Był on równocześnie autorem pracy z godłem "Miecz” która zdobyła trzecią nagrodę . Od 1938 przystąpiono do wręczania dyplomów.

Komentarz:

Fundusz Obrony Narodowej (FON) utworzony został na mocy dekretu Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 9 kwietnia 1936 roku. Jego głównym celem  było  gromadzenie środków na dozbrajanie polskiej armii oraz realizację wojskowego programu inwestycyjnego. Kapitał FON-u składał się z wpłat pochodzących ze sprzedaży nieruchomości i ruchomości stanowiących własność państwa a podlegających wojsku, darów od różnych instytucji a także od osób prywatnych.

 FON zyskał duże poparcie wśród społeczeństwa, które na jego rzecz ofiarowało dary o łącznej wartości ok. 50 mln zł. Gotówkę przeznaczono na zakup uzbrojenia dla armii, zaś resztę, przede wszystkim wartościowe przedmioty wykonane ze srebra i złota, ewakuowano w 1939 r. poza granice państwa. Na terenie Rumunii podzielono je na część "srebrną" i "złotą".
Pod koniec 1944 roku skrzynie ze złotem trafiły do kwatery dowództwa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w Londynie, zaś srebro znalazło się we Francji. W 1976 roku srebrna część FON przewieziona została z Francji do kraju i w 1978 r. zdeponowana w Muzeum Narodowym w Poznaniu. W 2023 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego została przekazana na własność Muzeum Narodowego w Poznaniu.  

W związku z tym, z inicjatywy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, powstał pomysł zaprezentowania w każdym województwie wybranych eksponatów z tego zbioru. Projekt „Nie zmarnujcie niepodległości.” Srebra z Funduszu Obrony Narodowej ma na celu nie tylko prezentację sreber, ale też przypomnienie poczucia obowiązku i patriotyzmu połączonego z ofiarnością ówczesnego polskiego społeczeństwa.

W Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej zostaną zaprezentowane różnego rodzaju akcesoria mody kobiecej, toaletowe i drobne przedmioty użytkowe, a także zbiór odznak – nagród różnych Towarzystw Strzeleckich. Otwarcie wystawy ma nastąpić 6 czerwca 2023.

Katarzyna Kostecka