Typ obiektu: ikonografia |

Nazwa / tytuł: Pocztówka Wielkanocna, patriotyczna

Datowanie zabytku: 1906

Autor / warsztat: Nakładem księgarni D. Grunda

Miejsce powstania / znalezienia: Austro-Węgry (Galicja), Lwów

Technika wykonania: druk | rękopis |

Materiał: karton |

Wymiary zabytku: 13,9 x 9 cm

Rodzaj: zbiory historyczne

Numer inwentarza: MPF-9489

Opis zabytku:

Pocztówka Wielkanocna, patriotyczna wykonana w odcieniach bieli i czerni. W centrum, na obłoku, wśród gwiazd, umiejscowiono pisankę z wizerunkiem Orła z koroną jako symbol odradzającej się Polski. U góry wstęga z napisem: „WESOŁEGO ALLELUJA”, a u dołu dopisek odręczny: „Za współczucie serdeczne Bóg Zapłać/ życzliwi Kochańscy”.

Odwrocie to miejsce na adresata, znaczek pocztowy i ostemplowanie.

Komentarz:

W zbiorach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej znajduje się kolekcja rozmaitych, liczących  niejednokrotnie ponad 100 lat pocztówek Wielkanocnych. Tworzą one różne grupy tematyczne. Jedną z nich stanowią kartki patriotyczne symbolizujące oczekiwanie na „Zmartwychwstanie Polski”. Widnieją na nich polskie symbole  państwowe (godło, flaga), sceny z postaciami w strojach ludowych oraz hasła głoszące idee patriotyzmu. Wiele jest kart, zawierających motywy zaczerpnięte z kultury ludowej (święcenie pokarmów, dzielenie się święconką, śmigus-dyngus), czy makatka z talerzem w wzory ludowe, baziami i napisem na wstędze: „Z życzeniami – Wesołych Świąt”. Godne uwagi są także kartki z motywami ludowymi i patriotycznymi wydawanymi przez Zarząd Główny Towarzystwa Szkół Ludowych w Krakowie, czy pocztówki również krakowskiego malarza Adama Setkowicza, przedstawiające górala na hali pasącego owce i grającego na skrzypcach lub piszczałce, dziewczynę w stroju ludowym niosącą święconkę, grupowe święcenie pokarmów, mężczyznę sprzedającego wielkanocne baranki. A. Setkowicz poruszył również motyw biblijny na pocztówce – przeniesienie ciała Jezusa Chrystusa do grobu. Inny polski malarz i grafik, przedstawiciel Młodej Polski Włodzimierz Przerwa-Tetmajer także przedstawił na pocztówce scenę z Pisma Świętego i ją zatytułował „EMAUS”, ponieważ ma to podwójne znaczenie. Pierwsze jest to biblijna wieś do której podążał Zmartwychwstały Jezus Chrystus, a drugie jest to nazwa odpustu obchodzonego np.: w Krakowie w Poniedziałek Wielkanocny.

Kolejną grupę stanowią kartki z motywami powszechnie kojarzonymi ze świętami: baranki, kurczaczki, bazie, pisanki i zajączki. Nietypowym połączeniem okazało się być ptasie gniazdo z ptasimi jajami i kwiatami wokół, co kojarzy się z wiosną, nadzieją na nowe życie, czy małe dziecko wśród kwiatów siedzące w jajku. Posiadamy również pojedyncze egzemplarze pocztówek wykonanych techniką tłoczenia oraz fotograficzną.

Muzeum posiada także zbiór pocztówek ukraińskich z charakterystycznymi obramowaniami zawierającymi motywy ludowe przypominające haft. Zaprojektowane były one przez ukraińskich artystów m.in.: Olenę Kulczycką.

Ciekawostką okazały się być natomiast projekty pocztówek Wielkanocnych, wykonanych na kliszach szklanych przez przemyskiego artystę, fotografa Adama Wysockiego. W zbiorach ikonograficznych jest ich 20 egzemplarzy. Przedstawiają one oryginalne, przemyślane kompozycje, na których połączono bazie, kurczaczki, narcyzy, pisanki, świąteczne napisy oraz fotografie z widokami Przemyśla (panoramiczne, Zamku Kazimierzowskiego, Katedry, kościoła Salezjanów, Rynek, ulicę Franciszkańską i wiele innych).

28.03.2024
Anna Durkacz-Foremska

Miejsce eksponowania: obecnie nieeksponowany