Typ obiektu: ikonografia |

Nazwa / tytuł: Łodzie półwyścigowe na brzegu Sanu w Przemyślu

Datowanie zabytku: 1926 r.

Autor / warsztat: nieznany

Miejsce powstania / znalezienia: Polska, Przemyśl

Technika wykonania: naświetlanie | wywoływanie | utrwalanie |

Materiał: papier fotograficzny |

Wymiary zabytku: wysokość 8,9 cm, szerokość 13,8 cm

Rodzaj: zbiory historyczne

Numer inwentarza: MPF-19804

Opis zabytku:

Fotografia przedstawia dwie łodzie półwyścigowe wiosłowe i jedną żaglową na brzegu Sanu wraz z załogą szkoleniową, a wśród nich, w kapeluszu, Edward Heil; ponadto grupa ludzi (dzieci, młodzież gimnazjalna i dorośli). Na jednej łodzi umieszczono napis: „STELLA” PRZEMYŚL T.U.R., a na drugiej: Stanisławów (dalsza część nieczytelna). W tle widoczne są dwa mosty (drogowy i kolejowy), fragment klasztoru sióstr Benedyktynek oraz drewniany barak.

Komentarz:

W Przemyślu, w okresie międzywojennym, rozwijała się prężnie turystyka wodna (kajakarstwo i  żeglarstwo). Organizowano wiele wypraw Sanem do Bałtyku[1] oraz do Morza Czarnego[2]. W 1926 r. pomyślano również o wioślarstwie. Profesor Edmund Ciążyński (kierownik hufca szkolnego, nauczyciel wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego)[3] postarał się o zakup dwóch łodzi półwyścigowych do Gimnazjalnego Klubu Sportowego „San” istniejącego przy II Państwowym Gimnazjum im. Kazimierza Morawskiego, pełniąc wówczas funkcję kuratora tegoż klubu[4]. Ponadto Edmund Ciążyński również uczył w Szkole Powszechnej im. Jana Kantego, Szkole Zawodowo-Dokształcającej im. Św. Jana Kantego i dorabiał na koloniach wakacyjnych[5]. W Ziemi Przemyskiej z dnia 24 lipca 1926, w rubryce Kronika sportowa czytamy: Dwie łodzie półwyścigowe pierwsze po wojnie zakupił Gimnazjalny K.S. "San" dzięki staraniom prof. Ciążyńskiego. Łodzie te zrobiono na miejscu w Przemyślu. Obecnie uczniowie Gimnazjum Zasańskiego pilnie trenują pod kierownictwem p. Heila. Najwyższy czas, że nareszcie w Przemyślu znalazł się ktoś, kto pomyślał o wioślarstwie. O pięknym tym i zdrowym sporcie powinny pomyśleć także i inne kluby przemyskie[6].

Ówczesna młodzież gimnazjalna chętnie więc brała udział w zajęciach z wioślarstwa, które prowadził prof. Edmund Ciążyński i harcmistrz Edward Heil. To on jako pierwszy w 1924 r. odbył rejs rzekami San i Wisła, a w 1925 r. kierował wyprawą dwóch łodzi do Gdańska. W 1926 r. założył pierwszy zastęp wodny w hufcu przemyskim, który w lutym 1927 r. przekształcił się w VI Przemyską Drużynę Żeglarską im. Jana z Kolna[7]. Edward Heil również sam wykonywał łodzie i uczył tego fachu młodzież; pierwszą swoją łódkę wykonał w 1920 r. jako członek II Przemyskiej Drużyny Skautowej im. Kazimierza Pułaskiego w zastępie „Wilki”[8], skupiającej uczniów I Gimnazjum w Przemyślu[9]. To on był również inicjatorem budowy przystani na Sanie w Przemyślu[10].

                                                                                              02.07.2024

Anna Durkacz-Foremska

---

[1] „Ziemia Przemyska”, Rok XI, Nr. 32, 8 sierpnia 1925, s. 2; „Ziemia Przemyska”, Rok XI, Nr. 33, 15 sierpnia 1925, s. 1.

[2] „Ziemia Przemyska”, Rok XII, Nr. 18, 2 maja 1926, s. 4.

[3] T. Pudłocki, Edmund Ciążyński – jeden z prekursorów przemyskiego sportu, [w:] Nasz Przemyśl, Nr 10(108), październik 2013, s. 41; 90 Lat Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu – Zasaniu, ed. H. Humnicka, J. Motylewicz, Przemyśl 1996, s. 94.

[4] H. Humnicka, Pejzaż pamięci III Gimnazjum, II Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu-Zasaniu zatrzymane w kadrze, Rzeszów 2020, s. 24; 90 Lat Gimnazjum…, op.cit., s. 36.

[5] Tamże; Sprawozdanie Kierownictwa Szkoły Zawodowo-Dokształcającej im. Św. Stanisł. Kostki, Kierownictwa Szkoły Zawodowo-Dokształcającej im. Św. Jana Kantego tudzież Kierownictwa Szkoły Zawodowo-Dokształcającej im. St. Konarskiego w Przemyślu za rok szkolny 1924-25., Przemyśl 1925, s. 14.

[6] „Ziemia Przemyska”, Rok XII, Nr. 30, 24 lipca 1926, s.  4.

[7] A. Chruścicka, Obrońcy Przemyśla i okolic. Rok 1918-1919, Przemyśl 2018, s. 123.

[8] Tamże.

[9] 90 Lat Gimnazjum…, op.cit., s. 38.

[10] A. Chruścicka, op. cit., s. 123.

Łodzie półwyścigowe na brzegu Sanu w Przemyślu, 1926, zb. MNZP, MPF-19842

Literatura:

- Chruścicka A., Obrońcy Przemyśla i okolic. Rok 1918-1919, Przemyśl 2018.

- Humnicka H., Pejzaż pamięci III Gimnazjum, II Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu-Zasaniu zatrzymane w kadrze, Rzeszów 2020.

- Pudłocki T., Edmund Ciążyński – jeden z prekursorów przemyskiego sportu, [w:] Nasz Przemyśl, Nr 10(108), październik 2013.

- Sprawozdanie Kierownictwa Szkoły Zawodowo-Dokształcającej im. Św. Stanisł. Kostki, Kierownictwa Szkoły Zawodowo-Dokształcającej im. Św. Jana Kantego tudzież Kierownictwa Szkoły Zawodowo-Dokształcającej im. St. Konarskiego w Przemyślu za rok szkolny 1924-25., Przemyśl 1925.

- 90 Lat Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu – Zasaniu, ed. H. Humnicka, J. Motylewicz, Przemyśl 1996.

- „Ziemia Przemyska”, Rok XI, Nr. 32, 8 sierpnia 1925.

- „Ziemia Przemyska”, Rok XI, Nr. 33, 15 sierpnia 1925.

- „Ziemia Przemyska”, Rok XII, Nr. 18, 2 maja 1926.

- „Ziemia Przemyska”, Rok XII, Nr. 30, 24 lipca 1926.