Typ obiektu: pieniądz | banknot |

Nazwa / tytuł: Bilet Skarbowy Insurekcji Kościuszkowskiej na 50 złp

Datowanie zabytku: 8 VI 1794

Autor / warsztat: Fabryka Jana Abrahama Willinga

Miejsce powstania / znalezienia: Polska, Warszawa

Technika wykonania: druk |

Materiał: papier | farba drukarska |

Wymiary zabytku: 185 x 95 mm

Rodzaj: zbiory historyczne

Numer inwentarza: MPH-8989

Opis zabytku:

Seria „D”, Numer: „9476”, a podpisy odręczne: Jan Klek (kupiec warszawski), Jan Klemens Gaczkowski (kupiec warszawski).

Projekt emisji pieniądza papierowego pojawił się już kilkakrotnie za panowania Stanisława Augusta, ale dopiero powstanie kościuszkowskie przyspieszyło jego realizację, a przyczynił się do tego brak wystarczającej ilości kruszcu do bicia monety. Uchwała Rady Najwyższej Narodowej z dnia 8 czerwca 1794 roku zdecydowała o emisji biletów skarbowych na sumę 60 milionów złotych i kartonowych biletów zdawkowych na sumę 14 milionów złotych; niestety wraz z klęską powstania bilety przestały być prawnym środkiem płatniczym. Również zgodnie z tą Uchwałą bilety te miały być wykonane na papierze firmy holenderskiej J. Hong & Zoonen z jej własnym znakiem wodnym. Jednak ludność podchodziła sceptycznie do tej formy pieniądza i już 6 listopada wyszedł z obiegu, ale zostały w świadomości społeczeństwa. Obecnie są to bardzo cenne okazy numizmatyce.

Były one jednostronne – rewersy pozostawały puste. Wyprodukowane bilety zszywano po 500 sztuk, a później odcinano je ręcznie. W konsekwencji, w górnej partii można dopatrzeć się nierówności. Awers miał zawsze podaną serię, poniżej emblemat zapożyczony z francuskiej symboliki rewolucyjnej (czapka frygijska, uzbrojenie sankiulotów i zerwane kajdany) oraz godła Polski i Litwy. Znak zabezpieczający: „B-S” (Bilet Skarbowy). Dalej podpisy odręczne atramentem i numer biletu.

W Dziale Historii jest siedem egzemplarzy takich biletów o nominałach: pięć groszy miedzianych, dziesięć groszy miedzianych i dwie sztuki po 4 złote polskie (jako kartonowe bilety zdawkowe) oraz 25 złotych polskich, 50 złotych polskich i 100 złotych polskich (jako bilety skarbowe, papierowe – powyżej zaprezentowane). Z czego 10 groszy miedzianych i dwie sztuki po 4 złote polskie pochodzą z darów, według t. I Rocznika Przemyskiego 1909-1911, od Tadeusza i Kazimierza Osińskich, a pozostałe z bliżej nie określonych darów przedwojennych.

Anna Durkacz-Foremska