Typ obiektu: archiwalia |

Nazwa / tytuł: Cegiełka na rzecz budowy Instytutu Radowego w Warszawie

Datowanie zabytku: lata 20. XX w.

Autor / warsztat: Komitet Daru Narodowego im. M. Skłodowskiej-Curie

Miejsce powstania / znalezienia: Warszawa

Technika wykonania: druk | maszynopis |

Materiał: papier |

Wymiary zabytku: wys.: 30,2 cm, szer.: 25,3 cm

Rodzaj: zbiory historyczne

Numer inwentarza: SNA-6819

Opis zabytku:

Dokument w formie pojedynczej karty sztywnego, jasnego papieru. W centrum podobizna Marii Skłodowskiej - Curie ujęta w stylizowaną ramkę z napisem: „NA INSTYTUT RADOWY IMIENIA MARJI SKŁODOWSKIEJ CURIE”. U góry, drobnym drukiem znajduje się faksymile rękopisu noblistki w brzmieniu: „Moim najgorętszem życzeniem jest powstanie Instytutu Radowego w Warszawie”.

W dolnej części, treść (potwierdzenie ofiarowania 100 zł na wzniesienie Instytutu Radowego przez Magistrat Miasta Przemyśla, opatrzone obietnicą uwiecznienia nazwiska/nazwy darczyńcy w obrębie gmachu Instytutu).

Przy dolnej krawędzi okrągły odcisk pieczętny Komitetu Daru Narodowego dla Marji Skłodowskiej-Curie i własnoręczny podpis prezesa Komitetu.

Komentarz:

Maria Skłodowska-Curie, laureatka dwóch Nagród Nobla, pod koniec swojego życia skupiała się na praktycznym zastosowaniu odkrytego przez siebie radu w leczeniu raka. Jej idea stworzenia ośrodka badawczo - leczniczego w Warszawie narodziła się już w latach 20. XX wieku. W 1921 roku Skłodowska-Curie odwiedziła Polskę, gdzie spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem. Właśnie wtedy zainicjowano pierwsze rozmowy na temat budowy Instytutu Radowego.

Oficjalnym początkiem tej inicjatywy było powołanie w 1924 roku Komitetu Daru Narodowego im. Marii Skłodowskiej-Curie. Na jego czele stanął m.in. Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, a w jego skład weszły najwybitniejsze osobistości tamtego okresu. Celem Komitetu była organizacja zbiórki funduszy na budowę i wyposażenie instytutu.

Budowa Instytutu Radowego była wydarzeniem o bezprecedensowej skali, które zjednoczyło całe społeczeństwo polskie. Komitet Daru Narodowego rozpoczął szeroko zakrojoną akcję społeczną, której jednym z najważniejszych elementów była sprzedaż symbolicznych „cegiełek”. W ramach akcji wypuszczono również plakaty z podobizną Marii, szereg broszur i książeczek poświęconych uczonej a także pocztowe znaczki. Niewielka cena nalepek z podobizną Marii Skłodowskiej-Curie (10 gr.) umożliwiała każdemu wzięcie udziału w „Darze Narodowym”.

Zbiórki na rzecz budowy Instytutu organizowano w całym kraju. W wielu miastach odbywały się wydarzenia kulturalne, koncerty, bale charytatywne oraz kwesty uliczne. Szczególnie istotne było zaangażowanie nauczycieli, uczniów, stowarzyszeń kobiecych i polonii za granicą, aktywnie wspierających ideę powstania Instytutu. Darowizny napływały zarówno od najbogatszych Polaków, jak i od najbiedniejszych warstw społecznych – każdy chciał mieć swój udział w tej narodowej inicjatywie.

Kamień węgielny pod budowę Instytutu Radowego został uroczyście wmurowany 7 czerwca 1925 roku podczas wizyty Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Działkę pod budowę, położoną przy ulicy Wawelskiej, przekazał rząd polski. Projekt budynku opracował wybitny architekt Marian Lalewicz, a prace budowlane nadzorował inżynier Jan Łukasik.

Pomimo trudnych warunków finansowych okresu międzywojennego, budowę ukończono w stosunkowo krótkim czasie. Oficjalne otwarcie Instytutu nastąpiło 29 maja 1932 roku. Uroczystość zgromadziła najwyższe władze państwowe oraz liczne osobistości naukowe z całego świata. Maria Skłodowska-Curie, osobiście obecna na otwarciu, wyraziła swoją radość z powstania tego wyjątkowego ośrodka.

Znajdująca się zbiorach Muzeum Narodowego Ziemi przemyskiej cegiełka o wartości 100 zł, która została przekazana na rzecz budowy Instytutu Radowego w Warszawie, to niezwykle cenny dokument. Opatrzona obietnicą uwiecznienia nazwiska darczyńcy w obrębie gmachu Instytutu, jest świadectwem zaangażowania mieszkańców miasta Przemyśla w wielką, narodową zbiórkę, która na zawsze zapisała się w historii Polski. To dowód patriotyzmu i solidarności mieszkańców naszego miasta, którzy postanowili wspomóc ideę, za którą stała Maria Skłodowska-Curie – wybitna uczona, laureatka dwóch Nagród Nobla, a jednocześnie Polka, która nigdy nie zapomniała o swojej ojczyźnie.

Katarzyna Kostecka

Korytarz na parterze w budynku głównym Instytutu. Na ścianie widoczne tabliczki z nazwiskami ofiarodawców na rzecz budowy Instytutu, Zbiory NAC

Plakat z wizerunkiem Marii Skłodowskiej- Curie wydany przez Komitet daru Narodowego dla M. Skłodowskiej- Curie, Zbiory MNZP, nr inw. MNZP-SZK-179

Miejsce eksponowania: obecnie nie eksponowany