DZWONY W PEJZAŻU POGRANICZA NADSAŃSKIEGO

Projekt Dzwony w pejzażu pogranicza nadsańskiego jest realizowany w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na 2017 rok: Kultura ludowa i tradycyjna. Celem projektu jest uchwycenie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego wpisanego w dzwony, czyli poznanie, jak mieszkańcy pogranicza nadsańskiego widzą te idiofoniczne instrumenty kościelne oraz dokumentacja i inwentaryzacja dzwonów na wspomnianym terenie. Pejzaż pogranicza nadsańskiego w niniejszych badaniach jest zawężony do części województwa podkarpackiego i obejmuje teren od Krasiczyna do Mrzygłodu (wybrane miejscowości w gminach: Krasiczyn, Krzywcza, Dubiecko, Dynów, Nozdrzec, Dydnia i Sanok). Geograficznie ten obszar to Pogórze Przemyskie i Pogórze Dynowskie.

W ramach projektu są realizowane etnograficzne badania terenowe oparte na indywidualnych wywiadach pogłębionych i dokumentacja fotograficzna. Celem tych działań jest poznanie różnych funkcji dzwonów oraz wyglądu dzwonów i dzwonnic występujących w krajobrazie pogranicza nadsańskiego. Projekt zakłada przeprowadzenie 50 indywidualnych wywiadów pogłębionych, które pozwolą poznać znaczenie dzwonów dla mieszkańców nadsańskich wsi. Wywiady z mieszkańcami wsi zostaną uzupełnione rozmowami z proboszczami miejscowych parafii (15 wywiadów).

Różnorodność działań w ramach programu Dzwony w pejzażu pogranicza nadsańskiego zakłada również przygotowanie wystawy w Muzeum Dzwonów i Fajek w Przemyślu, prezentującej najciekawsze dzwony i dzwonnice na badanym terenie.

Ważnym zadaniem projektu jest zrealizowanie filmu dokumentalnego o dzwonach. We współczesnej kulturze obrazkowej, film ten będzie stanowił doskonałe uzupełnienie treści naukowych i przybliżał zwiedzającym przemyskie Muzeum tę tematykę. Projekt będzie też stanowił przyczynek do naukowej dyskusji o dzwonach. Powstanie publikacja popularyzująca dzwony z tego terenu. Wyniki badań są też na bieżąco przedstawiane w formie referatów na różnych konferencjach i sympozjach m.in. w Taciszowie, Krakowie, Łucku (Ukraina) i Lidzbarku Warmińskim.

Wszystkie przedsięwzięcia są realizowane dzięki dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.

Tematyka kampanologiczna obecnie nie jest szczególnie intensywnie eksponowana w nauce, publikacjach popularno-naukowych i marketingowo-promocyjnych. Brakuje dogłębnych badań nad stanem i znaczeniem spiżowych instrumentów, dlatego projekt wypełnia lukę w tej wiedzy i przyczynia się do popularyzacji tematyki dzwonowej.

Projekt zwraca również uwagę na pejzaż dźwiękowy pogranicza nadsańskiego. Pokazuje dzwony, zwłaszcza kościelne, jako element tożsamości miejsca oraz ich artystyczny wyraz, bogactwo przekazywanych treści historycznych, etycznych i religijnych. Współcześnie zapominamy o głębokiej symbolice i różnych funkcjach dzwonu. Jego znaczenie ulega dewaluacji, ale nadal wpisany jest w sferę sacrum, służy upamiętnianiu ważnych wydarzeń, osób i sytuacji.