proszę obrócić urządzenie do pozycji panoramicznej

wystawa czasowa przygotowana przez: Magdalenę Krzemińską i Dorotę Zahel
 

Powrót do strony Muzeum

Biżuteria ludowa jest szczególną formą biżuterii, najczęściej będąca dodatkiem do odświętnego stroju. Najpopularniejszymi kobiecymi ozdobami były sznury czerwonych korali szlachetnych, ale występowały też formy charakterystyczne tylko dla danego regionu (np. sznury bursztynów na Kurpiach, srebrny filigran w Cieszynie i okolicy), lub grupy etnicznej. Obok ozdób z korala i metali dużą popularność zyskały paciorki ze szkła, ze względu na ich połysk i wielobarwność wabiącą oczy. Najpowszechniej występowały tzw. dętki, czyli korale różnych rozmiarów ze szkła dmuchanego, najczęściej pokryte od wewnątrz warstwą srebrzystego stopu, a z wierzchu barwione Pod koniec XIX w., a już szczególnie w 1 poł. XX w., dużą popularność zyskały naszyjniki ze szlifowanych szklanych paciorków, naśladujących kamienie szlachetne.

Jak już było wspomniane występuje też biżuteria charakterystyczna dla danego regionu. Pięknie prezentują się tzw. krywulki, naszyjniki – kołnierzyki z plecionki z drobnych, kolorowych koralików, charakterystyczne dla Łemkowszczyzny, tworzone w okresie międzywojennym i ich krótsze i węższe odpowiedniki, spotykane w ruskich (ukraińskich) wsiach, a także na Huculszczyźnie. Bardzo charakterystyczne dla tego regionu są tzw. zgardy – naszyjniki z krzyżyków o tradycyjnych motywach zdobniczych, najczęściej odlewanych z mosiądzu i noszonych po kilka na jednym sznurze, oddzielonych walcowatymi „paciorkami”. Z Huculszczyzną łączone są też naszyjniki z dużych kulistych korali z nieprzejrzystego szkła, z wtapianymi w powierzchnię, również szklanymi, motywami zdobniczymi przypominającymi kwiaty i delikatnymi złotymi pasami. Noszą one nazwę weneckich, ale nie ma zupełnej pewności, gdzie były wytwarzane i jakimi drogami trafiały w rejon Karpat Wschodnich. Charakterystyczne są też zapięcia naszyjników i klamry do pasów. Podobnie było też na Podhalu, z którym kojarzą się przede wszystkim ozdobne spinki do koszuli, tzw. parzenice. Wśród strojów ludowych zdradzających dużą zależność od ubiorów mieszczańskich i szlacheckich są ubiory z zachodniej części historycznej Ziemi Przemyskiej. Wyraźnie jest to widoczne nie tylko w kroju sukman, ale w też w zdobieniu ich rzędami guzów naśladujących guzy kontuszowe.


Copyright ©2024 MNZP